Ομοιότητες και διαφορές στην αλληλογραφία Χαρδούβελη και Βαρουφάκη με τους δανειστές

«Ήταν στραβό το κλίμα, το έφαγε κι ο γάιδαρος», λέει η γνωστή παροιμία, που ταιριάζει γάντι στην περίπτωση του πολυσυζητημένου e-mail του Γιάνη Βαρουφάκη.
Κι αυτό γιατί μετά από τις μουρμούρες που προκάλεσε η φρασεολογία και ορολογία του, ήρθαν και κάποιες περίεργες δηλώσεις κυρίως για τη φορολογία, οι οποίες πυροδότησαν τα σχόλια περί επικίνδυνων ομοιοτήτων με το τελευταίο επικαιροποιημένο κείμενο του Μνημονίου.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των αναφορών στο πλαίσιο του ΦΠΑ. Και στα δύο κείμενα η ελληνική πλευρά εμφανίζεται να αναλαμβάνει δέσμευση για εξορθολογισμό ή αναθεώρηση του σχετικού πλαισίου, αν και η επιστολή Βαρουφάκη πάει λίγο πιο μακριά, καθώς συνδέει τον εξορθολογισμό με τους συντελεστές.

Αν και η διατύπωση χαρακτηρίστηκε τεχνηέντως ασαφής για να γίνει πιο φιλική στα αυτιά των δανειστών, οι επίσημες δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών για το ενδεχόμενο να αυξηθεί ο συντελεστής ΦΠΑ σε κάποια αγαθά ή κατηγορίες αγαθών, προκάλεσε αυτομάτως συνειρμούς με το e-mail του Γκίκα Χαρδούβελη, όπου η Αθήνα είχε δεσμευθεί για αύξηση του ΦΠΑ στον Τουρισμό, ενώ είχε δεχθεί πιέσεις και για την κατάργηση του χαμηλού ΦΠΑ στα νησιά.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ. Οι ομοιότητες αυξάνονται αν λάβει κανείς υπόψιν τις δεσμεύσεις Βαρουφάκη για περιορισμό των εξαιρέσεων και κατάργηση των αδικαιολόγητων εκπτώσεων, με μοναδική ασφαλιστική δικλείδα την αναφορά στην «αποφυγή πολιτικών με αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνική δικαιοσύνη».

Σημειώνεται ότι αν και στην τελευταία επικαιροποίηση του Μνημονίου δεν υπήρχαν συγκεκριμένες κατευθύνσεις για το πού πρέπει να πάει η αναθεώρηση του πλαισίου του ΦΠΑ, στην Έκθεση αξιολόγησης της Κομισιόν υπήρχε σαφέστατη αναφορά στην πληθώρα συντελεστών και απαλλαγών- εκπτώσεων που πρέπει να καταργηθούν, έτσι ώστε να περιοριστούν οι ετήσιες απώλειες των περίπου 10 δισ. ευρώ από τον ΦΠΑ.

Ανάλογους συνειρμούς προκαλεί και η ειδική παράγραφος για τις φοροαπαλλαγές. «Η Ελλάδα δεσμεύεται να εκσυγχρονίσει τον κώδικα φορολογίας εισοδήματος, να εξαλείψει τις εξαιρέσεις και να τις αντικαταστήσει, όταν είναι απαραίτητο, με μέτρα που θα ενισχύουν την κοινωνική δικαιοσύνη», αναφέρει χαρακτηριστικά η επιστολή Βαρουφάκη, ενώ η τελευταία επικαιροποίηση του Μνημονίου ανέφερε ότι «με βάση ένα λεπτομερές σχέδιο εφαρμογής εντοπίζονται όλα τα φορολογικά κίνητρα στα διάφορα νομοθετικά έγγραφα και ποσοστικοποιούνται ως φορολογικές δαπάνες (Ιούλιος 2014). Θεσπίζεται νομοθεσία για αντιστοίχιση και ένταξη στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, ο οποίος έχει προσφάτως υιοθετηθεί, εξαλείφοντας τα κίνητρα που κρίνονται ανεπαρκή ή άδικα».

ΕΥΕΛΙΞΙΑ. Αντιθέτως, εντοπίζονται μεγάλες διαφορές στο κεφάλαιο των εργασιακών σχέσεων. Το επικαιροποιημένο κείμενο του Μνημονίου «πατούσε» στην πραγματικότητα πάνω στα μέτρα που έχουν ληφθεί ως τώρα π.χ. στην κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων και απαιτούσε νέα μέτρα ευελιξίας, σε ευθυγράμμιση με τις βέλτιστες πρακτικές της Ε.Ε.

Άλλωστε, ένας από τους βασικούς λόγους για την εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις που έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση, ήταν η απαίτηση της Τρόικας να επαναφέρει το θεσμό του lock out, να απελευθερώσει τις διαδικασίες των ομαδικών απολύσεων και να αυστηροποιήσει τις προϋποθέσεις για την προκήρυξη απεργιών.

Από την άλλη μεριά, με την επιστολή Βαρουφάκη άνοιξε εκ νέου ο δρόμος για σύνδεση του κατώτατου μισθού με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, αν και με τρόπο που δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τις διαθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης αλλά σε συνάρτηση με την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα και σε συνεννόηση με τους εταίρους. Το πώς θα βρεθεί η «χρυσή» τομή είναι ακόμα ζητούμενο και σίγουρα δύσκολο αν λάβει κανείς υπόψιν του τις αντιδράσεις από το Βερολίνο για το ενδεχόμενο αύξησης του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα.

Τα μισθολογικά του Δημοσίου, το lock out, οι απολύσεις και το Ασφαλιστικό

Ομοιότητες υπάρχουν και στο πεδίο των μισθολογικών του Δημοσίου. Ειδικότερα, στο Μνημόνιο υπήρχε η πρόβλεψη για αναθεώρηση του Μισθολογίου με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, όπως επίσης η αναθεώρηση (review) του πλαισίου των μη μισθολογικών αποδοχών π.χ. οδοιπορικά.

Στη λίστα Βαρουφάκη υπάρχει, επίσης, η δέσμευση για εξορθολογισμό (rationalize) των μη μισθολογικών αποδοχών, όπως επίσης η αναφορά στη αποσυμπίεση της κατανομής των μισθών, υπονοώντας ότι θα υπάρξουν διαφορές στα μισθολογικά κλιμάκια. Η βασική διαφορά είναι ότι ενώ η προηγούμενη κυβέρνηση σχεδίαζε και τη μείωση των εισαγωγικών μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, στη λίστα Βαρουφάκη υπάρχει ρητή δέσμευση ότι δεν γίνει τέτοια μείωση.

Αντιθέτως, μεγάλες είναι οι διαφορές των δύο κειμένων, αναφορά με την αγορά εργασίας. Αν και από τη λίστα Βαρουφάκη απουσιάζουν οι ρητές αναφορές και τα χρονοδιαγράμματα για την επαναφορά του κατώτερου μισθού, όπως επίσης για την ενεργοποίηση των συλλογικών διαπραγμάτευση και συμβάσεων- όπως ήταν οι προγραμματικές δηλώσεις στη Βουλή- το επικαιροποιημένο κείμενο του Μνημονίου «πατούσε» πάνω στην κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων και απαιτούσε νέα μέτρα ευελιξίας, επί των οποίων άλλωστε η Τρόικα ζητούσε από τον Γ. Χαρδούβελη να επαναφέρει το θεσμό του lock out, να απελευθερώσει τις διαδικασίες των ομαδικών απολύσεων και να αυστηροποιήσει τις προϋποθέσεις για την προκήρυξη απεργιών.

Στο κείμενο Βαρουφάκη υπάρχει μια ομολογουμένως γενική αναφορά στην υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών σε συνεργασία με τον ILO και τον ΟΟΣΑ, στην προσέγγιση με έναν έξυπνο τρόπο των συλλογικών διαπραγματεύσεων έτσι ώστε να συνδυάζεται η ευελιξία με τη δικαιοσύνη, όπως επίσης στη φιλοδοξία για αύξηση (over time) των κατώτατων μισθών, χωρίς να θίγεται η ανταγωνιστικότητα.

Στο πεδίο του Ασφαλιστικού, αυτό που «χτυπάει» στο μάτι είναι το ότι από τη λίστα Βαρουφάκη απουσιάζει η ρητή αναφορά στην κατάργηση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος για τις επικουρικές συντάξεις και το ερώτημα είναι εάν θα ισχύσει η πρόβλεψη του Μνημονίου για εφαρμογή της ρήτρας από 1/1/2015, όπως άλλωστε έχει ήδη ψηφιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Πλήρης είναι ταύτιση των κειμένων στη δέσμευση για πιο στενή σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με τις αποδοχές, ενώ ομοιότητες παρατηρούνται στη δέσμευση για την αντιμετώπιση κάθε μαύρης «τρύπας» και των κινήτρων για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις.

ΠΗΓΗ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ