ΟΚΤΩ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΑ ΕΥΒΟΙΑ

Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη 

Η ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων στην Νότια Εύβοια αποτελεί ένα από τα πολλά θέματα του πολιτικού μου ενδιαφέροντος ως ενεργού πολίτη πλέον όπως και στο παρελθόν ως Δημάρχου Αυλώνος. Έχοντας διατυπώσει δημοσίως τις απόψεις  και προτάσεις μου, τουλάχιστον την τελευταία εξαετία, και έχοντας αναλάβει τόσο πρωτοβουλίες όσο και κόστος  στηρίζοντας λύσεις, θεωρώ υποχρέωσή μου να καταθέσω εκ νέου τις απόψεις μου ενόψει και των ζητημάτων που τίθενται τον τελευταίο καιρό και αναστατώνουν  τις τοπικές κοινωνίες της περιοχής.

1.  Ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου δεν έχει χειριστεί το θέμα της διαχείρισης  των απορριμμάτων με την δέουσα και αναμενόμενη επιμέλεια. Χάθηκε και άλλος πολύτιμος χρόνος ενώ από την 1.1.2011 και κυρίως μετά τον Νοέμβριο του 2011 οι προσπάθειες στο πλαίσιο του Συνδέσμου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων Νότιας Εύβοιας  ήταν ευχερέστερες. Χάθηκε πολύτιμος χρόνος για την προώθηση των έργων αποκατάστασης των  χωματερών λόγω της επιμονής στην παράκαμψη της νομιμότητας. Επίσης υπήρξαν πολλές παλινωδίες στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του συστήματος διαχείρισης. Έτσι ο Δήμος απώλεσε το δικαίωμα να επικαλείται το επείγον των αποφάσεών του και της αποδοχής δήθεν τετελεσμένων λύσεων διότι ο χρόνος χάνεται από δική του υπαιτιότητα.
2.  Είναι γνωστή η θέση μου για την αναγκαιότητα της αναθεώρησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης των Απορριμμάτων  στην Στερεά Ελλάδα, θέση που αποδέχονται οι περισσότεροι θεσμικοί παράγοντες στην Στερεά Ελλάδα. Έχω επιχειρηματολογήσει δημοσίως και έως τώρα μάλλον έχω δικαιωθεί. Δεν θα επικεντρώσω πλέον εκεί την προσοχή μου. Σημειώνω μόνο ότι η επιλογή – έστω ως προσωρινή αλλά κυρίαρχη στον νέο σχεδιασμό της δημοτικής αρχής-  αποτελεί παραδοχή της πρότασής μου για την μη κατασκευή ΧΥΤΥ στην Νότια Εύβοια και  τη διαχείριση των υπολειμμάτων σε ευρύτερο πεδίο.

3.  Η προτεινόμενη από τον Δήμο Κύμης Αλιβερίου λύση της δήθεν ολοκληρωμένης αποκεντρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων στη Νότια Εύβοια είναι ουσιαστικά ψευδεπίγραφη. Την πολιτική αυτή έχει διατυπώσει και επεξεργαστεί στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας η περιφερειακή παράταξη Αυτοδιοικητικό Κίνημα Στερεάς Ελλάδας της κ. Σπανούδη (βλ. http://periferiastereas.blogspot.gr/2012/05/blog-post_30.html και στον εκεί σύνδεσμο  την μελέτη με θέμα: «Η ανάπτυξη ενός συστήματος αποκεντρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων στην Στερεά. Μία προσέγγιση σχεδιασμού και  κόστους»). Έχοντας εκτιμήσει το κόστος εφαρμογής ανά διαχειριστική ενότητα προβλέπει για την Νότια Εύβοια εντελώς διαφορετικό κόστος, μικρότερο κατά 50% τουλάχιστον από εκείνο που έχει αναφερθεί από τον Δήμο Κύμης Αλιβερίου. Η πρόταση αυτή βασίζεται βέβαια στην κατασκευή ΧΥΤΥ στα όρια κάθε διαχειριστικής ενότητας αλλά εγκαθιστώντας ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα διαλογής στην πηγή προβλέπει την κατασκευή Μονάδας Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων (Μ.Α.Υ.) και Κομποστοποίησης  πλησίον του ΧΥΤΥ  χωρίς την κατασκευή Σταθμών Μεταφόρτωσης.
Η πρόταση του Δήμου Κύμης Αλιβερίου είναι ουσιαστικά εκδοχή της παραδοσιακής πρότασης ως προς την αποκομιδή και μεταφόρτωση των σύμμικτων απορριμμάτων με τη διαφορά ότι προκρίνει  την κατασκευή Μονάδας Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών  χωρίς να προβλέπει  και την άμεση κατασκευή του ΧΥΤΥ αφού τα υπολείμματα θα μεταφέρονται στον πλησιέστερο λειτουργούντα ήδη ΧΥΤΥ. Είναι μία sui generis πρόταση με συγκεκριμένα (μη) ποιοτικά χαρακτηριστικά και είναι εύκολα κατανοητή με όρους διαχείρισης μελετών και έργων.
4.  Φαίνεται ότι οι δύο δήμοι της Νότιας Εύβοιας, ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου και ο Δήμος Καρύστου συμφωνούν σε αυτή την πρόταση και αυτοί έχουν την ευθύνη της επιλογής, τουλάχιστον όσο ενεργούν στο πλαίσιο του Συνδέσμου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων Νότιας Εύβοιας. Οι επιλογές αυτές κρίνονται, αξιολογούνται, ελέγχονται πολιτικά, οικονομικά, θεσμικά αλλά σε αυτούς ανήκει η απόφαση. Τουλάχιστον όσο αυτό θα επιτρέπει η ομπρέλα του Περιφερειακού Συνδέσμου ΦΟΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας ο οποίος σε έξι μήνες προβλέπεται να έχει απορροφήσει  όλους του ΦΟΔΣΑ της περιφέρειας που θα συγχωνευτούν και θα καταργηθούν.
Με αυτό το σκεπτικό ας αποδεχθούμε, ως υπόθεση εργασίας, την λογική και το σχέδιο που προωθεί ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου. Να δούμε λοιπόν τα θετικά και τα αρνητικά του στη συνέχεια.
5.   Η υλοποίηση έστω και υποτυπωδώς συστήματος ανακύκλωσης από τους δήμους Κύμης Αλιβερίου και Καρύστου  είναι θετική πρωτοβουλία, πρέπει να επαινεθεί και να ενθαρρυνθεί.
Η επιλογή της κατασκευής Μονάδας Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών και Κομποστοποίησης  μπορεί να οδηγήσει πράγματι στην δραστική μείωση, ξεκινώντας από το 60% των  σύμμικτων απορριμμάτων έτσι ώστε να μεταφέρεται λιγότερη ποσότητα υπολειμμάτων στον ΧΥΤΥ της Χαλκίδας ή της Θήβας. 
Γεννώνται πάντως ερωτηματικά ως προς την σχέση κόστους οφέλους  διότι οι μεγαλύτερες μονάδες έχουν καλύτερα εχέγγυα και οικονομικότερη λειτουργία σε σχέση με μία μικρή μονάδα που ίσως δεν είναι ούτε οικονομικά ούτε λειτουργικά αποδοτικότερη. Ερωτηματικά γεννώνται και ως προς την ποιότητα της ανάκτησης των ανακυκλώσιμων υπό τη έννοια ότι η επεξεργασία σύμμικτων απορριμμάτων απαιτεί αρτιότερη μηχανική επεξεργασία .
Γενικά  όμως ως επιλογή την θεωρούμε, επιφυλακτικά μεν αλλά, αποδεκτή.
6.Η χωροθέτηση της Μονάδας Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών και Κομποστοποίησης προσιδιάζει πάντως σε βιομηχανικές χρήσης γης. Είναι μία μορφή εργοστασίου. Δεν είναι ΧΥΤΥ ούτε σκουπιδότοπος. Αυτό για να μην υπάρχουν αμφιβολίες ή συγχύσεις.
Η χωροθέτηση προσιδιάζει σε περιοχή που φιλοξενεί ήδη βιομηχανικές χρήσεις γης. Είναι απορίας άξιο γιατί επελέγη η θέση του υπό αποκατάσταση ΧΑΔΑ των Κριεζών, η θέση «Λάκα Πετρέσα». Στη θέση αυτή δεν έπρεπε ποτέ να είχε χωροθετηθεί χωματερή. Αλλά αυτό έγινε μάλλον την μακρινή δεκαετία του ΄80. Τότε ήταν άλλες οι αντιλήψεις. Γεωμορφολογικά αποτελεί θέση πανοραμική στην πεδιάδα και την Λίμνη του Δύστου. Όταν μάλιστα ο ΧΑΔΑ αυτός είναι υπό αποκατάσταση και συνεπώς είναι μεσοπρόθεσμα εφικτή η ανάκτηση του φυσικού τοπίου δεν καταστρέφεις αυτή την προοπτική στήνοντας εκεί μία βιομηχανική δραστηριότητα  διαχείρισης απορριμμάτων.  Πόσο μάλλον όταν ήδη το  Δημοτικό Συμβούλιο Κύμης Αλιβερίου που είναι αρμόδιο να διατυπώσει προτάσεις προς αξιολόγηση,  είχε προτείνει την θέση «Κόκκινο Χωράφι» δηλαδή τον χώρο της χωματερής του Αλιβερίου για την εγκατάσταση του Σταθμού μεταφόρτωσης για την μεταφορά των απορριμμάτων στην Χαλκίδα  (Βλ. Αποφάσεις 229/2011 Δ.Σ. Κύμης Αλιβερίου – επιλογή θέσεων για ΣΜΑ- και  123/2011 Οικ. Ε. Κύμης Αλιβερίου – Απευθείας Ανάθεση ΠΠΕ Σταθμού Μεταφόρτωσης (ΣΜΑ) στη Δημοτική Ενότητα Αλιβερίου-) ενώ ο χώρος του ΧΑΔΑ των Κριεζών δεν είχε προταθεί ποτέ!!!
Η άποψή μου είναι ότι η καταλληλότερη θέση για την κατασκευή της Μονάδας Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών είναι χώρος στον ΧΑΔΑ του Αλιβερίου. Να ληφθεί υπόψη ότι τώρα θα εκπονηθούν οι σχετικές μελέτες αποκατάστασης και αυτές μπορούν και πρέπει να λάβουν υπόψη αυτή την χρήση και να εκπονηθούν καταλλήλως. Η πρόταση αυτή συνάδει με την γενικότερη χωροθέτηση βιομηχανικών χρήσεων.

7. Η χωροθέτηση των Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (στο εξής: ΣΜΑ) είναι συνάρτηση του χώρου που θα γίνει η Κεντρική Μονάδα. Με το προτεινόμενο σύστημα  όλα τα απορρίμματα της Νότιας Εύβοιας περνάνε από την Μονάδα Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών και Κομποστοποίησης . Άρα αυτό είναι το κέντρο που καθορίζει την θέση των ΣΜΑ. Η πρόταση του Δήμου και η πρόταση η δική μου δεν μεταβάλλουν το κέντρο έτσι ώστε να μεταβάλλεται η θέση των ΣΜΑ.  Με αυτό το σκεπτικό ο Δήμος Καρύστου επέλεξε χώρο στην υπό αποκατάσταση Χωματερή της Καρύστου στην θέση « Κούτικα»  σε μικρή απόσταση από την Κάρυστο.  Εάν ενεργούσε με την εσφαλμένη λογική του Δήμου Κύμης Αλιβερίου θα έπρεπε να επιλέξει ΣΜΑ κοντά στα Στύρα.
Ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου είχε εξαρχής, και ανεξάρτητα του τελικού χώρου διάθεσης των υπολειμμάτων, επιλέξει  να τοποθετεί τον ΣΜΑ στην άκρη της δημοτικής ενότητας Κονιστρών και κυρίως εντός της δημοτικής ενότητας Αυλώνος. Από την άνοιξη του 2011 είχε κάνει αυτή την επιλογή χωρίς όμως να την ανακοινώσει ποτέ. Είναι μία απολύτως ανερμάτιστη και αδικαιολόγητη επιλογή.
Οι δύο δημοτικές ενότητες, Κύμης και Κονιστρών, για πολλές δεκαετίες εξυπηρετούνται από την Χωματερή της Κύμης.  Η απόσταση όλων των κοινοτήτων (ίσως πλην δύο) της δημοτικής ενότητας Αυλώνος είναι πλησιέστερη στην Μονάδα Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών, είτε αυτή γίνει στο Αλιβέρι όπως προτείνω είτε στα Κριεζά, και τα απορριμματοφόρα έχουν δυνατότητα άμεσης πρόσβασης εκεί. Κατά αντιστοιχία με την πρόταση και την θέση του ΣΜΑ Καρύστου ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου πρέπει να επιλέξει τον χώρο του ΧΑΔΑ της Κύμης ως χώρο εγκατάστασης του ΣΜΑ. Αυτή είναι μία εύλογη και τεκμηριωμένη επιλογή για την οποία δεν φαίνεται να διαφωνεί κανείς. Οι δημοτικές ενότητες Κύμης και Κονιστρών θα εξυπηρετούνται από τον ίδιο χώρο ο οποίος πλέον δεν θα είναι  η πιο ανεξέλεγκτη χωματερή της Εύβοιας αλλά ένας καλοφτιαγμένος ΣΜΑ σε έναν αποκατεστημένο περιβαλλοντικά χώρο.
Αντί αυτού, με λογικές ούτε εύκολα κατανοητές ούτε οικονομικά και πολιτικά εξηγήσιμες ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου δημιουργεί προβλήματα  στις τοπικές κοινωνίες Πυργίου και Αυλωναρίου με την αβάσιμη δικαιολογία ότι αφού εκεί θα γίνει ο ΒΙΟΚΑ άρα τι πειράζει να γίνει και ΣΜΑ. Προκρίνεται έτσι να κατασκευαστεί ένας «κολοβός» ΣΜΑ και ταυτόχρονα να «στριμώξει έως ματαίωσης» τον ΒΙΟΚΑ.  Λες και το ζητούμενο είναι απλώς να πέσει κάπου ένας ΣΜΑ, να γίνουν οι μελέτες και να χρηματοδοτηθεί το έργο.
Συνεπώς εάν χρειαστεί να γίνει ΣΜΑ για τις δημοτικές ενότητες Κύμης και Κονιστρών αυτός μπορεί και πρέπει να χωροθετηθεί στην χωματερή της Κύμης κατά αντιστοιχία του ΣΜΑ της Καρύστου. Λέω εάν χρειαστεί γιατί ο ΣΜΑ θα μπορούσε να αντικατασταθεί με την προσθήκη ενός ή δύο μεγάλων απορριμματοφόρων με μηχανισμό μεταφόρτωσης  στα οποία θα αδειάζουν τα απορριμματοφόρα που κάνουν τώρα την αποκομιδή των απορριμμάτων στις δύο αυτές  δημοτικές ενότητες και τα απορριμματοφόρα αυτά θα μεταφέρουν τα απορρίμματα απευθείας στην Μονάδα Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών και Κομποστοποίησης. Το κόστος της προμήθειας και χρήσης των δύο μεγάλων ειδικών απορριμματοφόρων είναι  πολύ μικρότερο από το κόστος κατασκευής και λειτουργίας του ΣΜΑ.
8. Ανακεφαλαιώνοντας, προτείνω η Μονάδα Ανάκτησης Ανακυκλώσιμων Υλικών και Κομποστοποίησης να κατασκευαστεί στον χώρο του ΧΑΔΑ του Αλιβερίου αφού ασφαλώς ολοκληρωθεί η αποκατάστασή του και ο ΣΜΑ να γίνει στον ΧΑΔΑ της Κύμης αφού επίσης ολοκληρωθεί η αποκατάστασή του. Ο ΣΜΑ όμως μπορεί να αντικατασταθεί από την προσθήκη μεγαλύτερων  απορριμματοφόρων με μηχανισμό μεταφόρτωσης για την εξυπηρέτηση των δημοτικών κοινοτήτων Κύμης και Κονιστρών.

Ασφαλώς η πρότασή μου αναπτύσσεται στην βάση της υπόθεσης εργασίας που αποδέχεται το προτεινόμενο από τον Δήμο Κύμης Αλιβερίου σύστημα διαχείρισης.

Η σκοπιμότητα και κυρίως η αποτελεσματικότητα αυτού το συστήματος πρέπει να τεκμηριωθεί από την δημοτική αρχή και κυρίως να εξηγηθεί σε σχέση με τις παλινωδίες των τελευταίων δεκαοκτώ μηνών.

Ο τρόπος και η μέθοδος με την οποία η δημοτική αρχή χειρίστηκε και χειρίζεται το μείζον ζήτημα της ενημέρωσης των κατοίκων και της διαμόρφωσης πραγματικής κοινωνικής συναίνεσης βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με την πεπατημένη των προηγουμένων χρόνων την οποία όφειλε να είχε ανατρέψει. Έγκυρη, πολύπλευρη, συνεχή και κυρίως ανοικτή ενημέρωση για όλα τα στάδια της διαδικασίας. Αυτό δεν έγινε. Αντί αυτού διθυραμβικές ανακοινώσεις, προκάτ αποφάσεις, κατασκευή σπεκουλαδόρων, ιλουστρασιόν φυλλάδια που θυμίζουν την πλούσια προεκλογική καμπάνια του 2010. Απόλυτη ακύρωση κάθε έννοιας διαφάνειας, υπευθυνότητας και ειλικρίνειας. Γιαυτό σήμερα δρέπει την οργή των πολιτών. Είναι καρπός αυτής της πολιτικής.

Την ίδια στιγμή απόλυτη χειραγώγηση και απαξίωση του Συνδέσμου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων Νότιας Εύβοιας. Με το ζόρι να αποκτήσει νόμιμη διοίκηση και συνεπώς με αδυναμία να λάβει νόμιμες αποφάσεις. Κανείς δεν γνωρίζει, εκτός ίσως των μελών του διοικητικού συμβουλίου, τι αποφασίζει, σε ποιους αναθέτει, τι αναθέτει, με ποιόν προϋπολογισμό, με ποια διαχείριση. Με απόλυτη απουσία από το Δι@υγεια και συνεπώς με ακυρώσιμες όλες τις αποφάσεις του. Ένα απόλυτο διοικητικό και διαχειριστικό μπάχαλο. Την ίδια στιγμή που μετρά αντίστροφα ο χρόνος για την εκκαθάρισή του και την συγχώνευσή του στον Περιφερειακό Σύνδεσμο ΦΟΣΔΑ Στερεάς Ελλάδας ο οποίος σε λίγες ημέρες, σύμφωνα με τον νόμο, θα αποκτήσει και την πρώτη του διοίκηση.

Το παιχνίδι είναι γνωστό. Έχω δει τους τρόπους, τις μεθόδους, τα πρόσωπα, τις αναθέσεις στο φτερό, τις συνεργασίες πέντε περίπου χρόνια σε αυτόν τον Φορέα Διαχείρισης των Απορριμμάτων της Νότιας Εύβοιας. Τώρα μάλλον αρχίζει να τα αντιλαμβάνεται και η τοπική κοινωνία.