“Πως οδηγήθηκε η Ελλάδα στο γκρεμό”

Σε εκτενές άρθρο της, που περιγράφει το ιστορικό της κρίσης της Ελλάδας, η εφημερίδα New York Times παρουσιάζει και το παρασκήνιο των τελευταίων εξελίξεων που οδήγησαν στο κούρεμα. Διαβάστε μεταξύ άλλων.

- Πως η αδυναμία των Ευρωπαίων ηγετών να αποφασίσουν γρήγορα προκάλεσε την κατάρρευση της Ελλάδας που απειλεί τώρα όλη την Ευρώπη.

- Ακόμα και η συμφωνία για κούρεμα ως 50% ήρθε αργά και είναι “λίγη”

- Αντί να τονωθεί η ελληνική οικονομία, το πρόγραμμα λιτότητας μετέτρεψε τη ύφεση της σε ένα σχεδόν κραχ

- Ο Παπανδρέου εξέταζε όλες τις επιλογές, ακόμη και αυτήν της αποχώρησης από το ευρώ (!!!)

- Όταν ο Νταλλάρα είπε σε Παπανδρέου και Βενιζέλο ότι χρειάζεται κούρεμα έπαθαν σοκ

Πως μεγεθύνθηκε (άνευ λόγου) η κρίση.

Η προειδοποίηση του ΔΝΤ στα μέσα του 2009 ήταν σαφής: Η Ελλάδα μπαίνει σε μια εκτός ελέγχου περιδίνηση. Οι Έλληνες αξιωματούχοι που διάβασαν το προσχέδιο της συγκεκριμένης έκθεσης παραπονέθηκαν στο ΔΝΤ, και έτσι τα συμπεράσματά της κουκουλώθηκαν, με την τελική έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα να υποβαθμίζει τους κινδύνους για χρεοκοπία, και τις συνέπειές της για την Ευρώπη. Οι πολιτικοί και οι τραπεζίτες, υποτίμησαν τους κινδύνους, που εκ των υστέρων είναι ξεκάθαροι. Εδώ και δυο χρόνια, όλοι οι εμπλεκόμενοι αρμόδιοι άφησαν τα προβλήματα της Ελλάδας να βράζουν, αντί να τα λύσουν. Όλες οι προσπάθειες να αποσοβηθεί η κρίση, απέφευγαν να αναφέρουν τα συμπεράσματα του σχεδίου της έκθεσης του ΔΝΤ, ότι δηλαδή η Ελλάδα κινδυνεύει, και θα πρέπει οπωσδήποτε να μειώσει το χρέος της.

Ο βασικός υπέρμαχος της άρνησης ήταν ο Jean Claude Trichet (Τρισέ) της ΕΚΤ, που επέμενε πως δεν επιτρέπεται σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα να πτωχεύσει. Σύμφωνα όμως με πολλούς ειδικούς, αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες δραστηριοποιούνταν πιο γρήγορα για την αντιμετώπιση του ελληνικού χρέους, αλλά και του ισπανικού και ιταλικού, η κρίση που πλήττει σήμερα ολόκληρη την Ευρώπη μπορεί και να είχε ήδη ξεπεραστεί.Ακόμη και η τελευταία συμφωνία για κούρεμα του χρέους κατά 50%, θεωρείται από πολλούς ως πολύ λίγη, και πολύ αργά.

Ο Ολλανδός οικονομολόγος Bob Traa που έγραψε το προσχέδιο της έκθεσης του ΔΝΤ, επανήλθε λίγο αργότερα με μια «καταδικαστική» ανάλυση, στην οποία κατέληγε πως αν η Ελλάδα ήταν επιχείρηση θα είχε πτωχεύσει προ πολλού. Για μια ακόμη φορά η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε, αλλά τα συμπεράσματα της ανάλυσης αυτή τη φορά δεν τροποποιήθηκαν. Μόνο πρόσφατα άρχισε να δίνεται προσοχή στις πρώτες εκείνες εκθέσεις και αναλύσεις του ΔΝΤ.

Όπως προκύπτει, παρά τις διάφορες προειδοποιήσεις των Ελλήνων, για ομόλογα που λήγουν, και για την απαρέγκλιτη ανάγκη εκταμίευσης των δόσεων της βοήθειας, η Merkel, οργισμένη για την παραπλάνηση σε σχέση με τα ελληνικά οικονομικά δεδομένα, προσπαθούσε να κερδίσει χρόνο αδρανώντας. Οι Έλληνες αξιωματούχοι παραδέχονταν σε ιδιωτικές συζητήσεις ότι η χώρα έχει ξεμείνει από λεφτά, αλλά κανένας δεν ήθελε να το παραδεχτεί δημοσίως.

Ακόμη και η οποιαδήποτε αναφορά στο ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του χρέους, ήταν ταμπού για τους Έλληνες κυβερνητικούς. Όταν ο οικονομολόγος Γ. Βαρουφάκης, που είχε σχέσεις με το ΠΑΣΟΚ, μίλησε δημόσια για μια χρεοκοπία της χώρας, η επίθεση που δέχθηκε ήταν σφοδρή, και το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών τον κατηγόρησε για «προδοτικές» απόψεις.

Από την αρχή, ο Τρισέ και η ΕΚΤ επέμεναν (ιδιωτικώς) στην ελληνική κυβέρνηση, πως αν δεν συμφωνήσει σε μέτρα λιτότητας, η ΕΕ θα σταματήσει την χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών. Αυτή η στάση, αντί να βοηθήσει, έσπειρε τον πανικό στις αγορές.

Από τις αρχές της κρίσης, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Timothy F. Geithner εξωθούσε τους Ευρωπαίους ομολόγους του να «σκέφτονται μεγάλα». Τους ζήτησε να διαθέσουν ποσά ανάλογα με αυτά που διέθεσαν οι ΗΠΑ το 2008 για να σωθούν οι αμερικανικές τράπεζες ($700 δισ). Οι Ευρωπαίοι πρότειναν €60 δισ. Οι Αμερικάνοι σοκαρίστηκαν όταν άκουσαν το μικρό αυτό ποσό.

Αντί να τονωθεί η ελληνική οικονομία, το πρόγραμμα λιτότητας μετέτρεψε τη ύφεση της σε ένα σχεδόν κραχ. Το θέμα αυτό συζητήθηκε σε μια μυστική συνάντηση στο Λουξεμβούργο, που όμως διέρρευσε στον τύπο.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών έβαλε στο τραπέζι το ζήτημα της αποδοχής από πλευράς της ΕΕ, των απωλειών εξαιτίας της ελληνικής αδυναμίας. Η απάντηση του Trichet ήταν πως έτσι θα κινδύνευε η βιωσιμότητα της ΕΚΤ, η οποία είχε ήδη πάρει στα χέρια της μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους, στην προσπάθειά της να αποτρέψει την κατάρρευση της χώρας. Μάλιστα έφυγε από το τραπέζι συγχυσμένος.

Το αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν ακόμη περισσότερες καθυστερήσεις.

Όπως λέει ο οικονομολόγος του Bruegel Institute Guntram Wolff: «Είναι πολύ δύσκολο να πας κόντρα στον πρόεδρο της ΕΚΤ… Πρόκειται άνθρωπο που έχει την καλύτερη πληροφόρηση από όλους, και που λέει ότι μια ελληνική αναδιάρθρωση θα σήμαινε το τέλος του κόσμου».

Μέχρι την Άνοιξη, η συνειδητοποίηση ότι η Ελλάδα θα χρειάζονταν μια ακόμη διάσωση,ανάγκασε τον Παπανδρέου να αρχίσει να εξετάζει όλες τις επιλογές, ακόμη και αυτήν της αποχώρησης από το ευρώ (σύμφωνα με τραπεζίτη που συνομιλούσε τότε μαζί του). Το ζήτημα όμως του κουρέματος του χρέους, που ήδη κόντευε να αγγίξει το 180% του ΑΕΠ της χώρας, ήταν ακόμη ταμπού.

Στα τέλη Ιουνίου, ο εκπρόσωπος των τραπεζιτών Dallara, συναντήθηκε στην Αθήνα με τον Έλληνα πρωθυπουργό, και τον νέο υπουργό Οικονομικών Ε. Βενιζέλο. Όπως τους είπε, το χρέος πρέπει να κουρευτεί.Παραδόξως, χρειάστηκε ένα τραπεζίτης, πολύ πιο κοντά στις διαθέσεις της αγοράς, για να πείσει τους πολιτικούς ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να βγει από την κρίση χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους της.

«Έπαθαν σοκ, και εξεπλάγησαν…» θυμάται ο Dallara. «Δεν μπορούσαν να το πιστέψουν…».

Και για μια ακόμη φορά επενέβη η Γερμανία και πάτησε πόδι. Άλλη μια καθυστέρηση δηλαδή.

Τώρα, με την τελευταία συμφωνία του Οκτωβρίου, και με βάση την οποία οι κάτοχοι ομολόγων θα πρέπει να υποστούν απώλειες, η ΕΕ, η Ελλάδα, αλλά και ο Dallara, επιμένουν πως το κούρεμα θα πρέπει να είναι εθελοντικό για τους πιστωτές. Έτσι, δεν θα χρειαστεί να ενεργοποιηθούν τα credit defaults swaps, τα οποία θα πρόσθεταν κόστος και θα μεγέθυναν την πολυπλοκότητα της διαδικασίας. Πολλοί όμως ειδικοί, θεωρούν αυτή την άποψη ως μια ακόμη άρνηση. Όπως λέει ο καθηγητής και ειδικός στα κρατικά χρέη Mitu Gulati «πρέπει να υπάρξει καταναγκασμός, για να πετύχει… όποιος δεν το αντιλαμβάνεται ζει στη χώρα των θαυμάτων»!

New York Times