Η κρίση και η ρήξη…

Του Χρήστου Β. Μασσαλά, π. Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (ΒΗΜΑ 31.5.2011):

Η πολιτική σύγχυση βρίσκεται στο αποκορύφωμά της. Φαίνεται ότι έχουμε φτάσει στο τέλος μιας μακράς διαδικασίας αποσταθεροποίησης και αποδυνάμωσης της λειτουργίας της δημοκρατίας. Η σημερινή κρίση γεννήθηκε από την ανευθυνότητα αυτών που κυβέρνησαν τη χώρα, την μη αφομοίωση της έννοιας του πολίτη και την υπολειτουργία των θεσμών. Είναι δύσκολο να εξηγηθεί το γεγονός ότι ούτε τα κόμματα και οι κυβερνώντες, ούτε τα ενεργά μέλη της κοινωνίας κατανόησαν τα προμηνύματα της κρίσης. Έχουμε εισέλθει στον αστερισμό των καταιγίδων και οι συνέπειες θα είναι απρόβλεπτες για το μέλλον της κοινωνίας μας.

Η παρούσα κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε μια αποδιοργάνωση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, προκαλώντας τη βία, την παρανομία και τελικά την παρακμή. Οι ανισότητες θα διευρυνθούν και αν δεν αλλάξει η οικονομική οργάνωση του κράτους, τότε δεν θα μπορεί να αποτραπεί μια κοινωνική σύρραξη που θα είναι ικανή να αποτελειώσει την πληγωμένη από την κρίση κοινωνία μας. Η κρίση πρέπει να θεωρηθεί ως ένα πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, επιστρατεύοντας την ενότητα του λαού μας. Αντίθετα, όσο βιώνεται ως μια κατάσταση που ξεπερνάει τις δυνατότητές μας, θα παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της, σαν χιονοστιβάδα.

Την κρισιμότητα της σημερινής κατάστασης δεν την έχει αντιληφθεί ο πολιτικός κόσμος της χώρας, όπως δεν κατανόησε και τα προμηνύματά της. Η απραξία του δεν πρέπει να συνεχιστεί, γιατί η μετάβαση προς ένα νέο τύπο κοινωνίας βρίσκεται ante portas και θα γίνει μάλλον εν θερμώ, παρά εν ψυχρώ. Η χρονική περίοδος που διανύουμε είναι η περίοδος της μεγάλης ευθύνης…

Είναι αναγκαίο η μετάβαση να είναι ελεγχόμενη προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνέχεια ανάμεσα στον παλιό και στον αναδυόμενο τύπο κοινωνίας. Η συνέχεια επιτρέπει να ξεχωρίσουμε τι πρέπει να καταργηθεί και τι πρέπει να διατηρηθεί από το παρελθόν, αλλά δεν μπορεί να διασφαλιστεί παρά μόνο με την αποτελεσματικότητα ενός πολιτικού συστήματος ικανού να αποτρέψει την υιοθέτηση ιδεών του τύπου ή όλα ή τίποτα που έχει πάντα μεγάλο κόστος.
Η μετάβαση σε κάποιο άλλο τύπο κοινωνίας είναι αναπόφευκτη…Το γεγονός αυτό απαιτεί μια ηγετική elite με το βλέμμα στραμμένο προς το μέλλον με αποκλειστικό στόχο το κοινό καλό. Οι ασύντακτες προσπάθειες μπορεί να ενεργοποιούν τον προβληματισμό των αλλαγών, να υπερασπίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να δίνουν φωνή στις σκέψεις των πολιτών και να θέτουν προ των ευθυνών της την πολιτική ηγεσία της χώρας, αλλά δεν οδηγούν στην επιτυχία, γιατί δίνουν χώρο σε χαοτικές συμπεριφορές, εμποδίζοντας έτσι την κοινωνία να γεννήσει νέες μορφές ζωής και δράσης.
Το μέλλον θα εξαρτηθεί από την εμπιστοσύνη που τα μέλη της κοινωνίας θα έχουν στις ηγεσίες τους. Οι ηγεσίες, με τη σειρά τους, πρέπει να κατανοήσουν ότι, όταν το κοινό καλό θυσιάζεται για χάρη λίγων κερδοσκόπων, το υπόλοιπο του πληθυσμού χάνει την εμπιστοσύνη στο μέλλον της κοινωνίας και αντιδρά χωρίς κανόνες…

Η ανεξέλεγκτη κρίση δεν οδηγεί στην ωρίμανση των προβλημάτων. Αντίθετα προκαλεί την πτώση όχι μόνο των ξερών φύλλων αλλά και ολόκληρων δένδρων.

Πρέπει να τονιστεί ότι η μετάβαση σε μια νέα κοινωνία δεν πραγματοποιείται από μόνη της, αλλά με ρήξη. Η ρήξη όμως εμπεριέχει ένα σημαντικό βαθμό αποτυχίας. Οι χώρες που δεν επιτυγχάνουν το άλμα προς μια άλλη κοινωνία, αποτυγχάνουν εξαιτίας της ανικανότητάς τους να συλλάβουν και να φέρουν εις πέρας τις απαραίτητες αλλαγές. Η μετάβαση μπορεί να επιχειρηθεί σε περίοδο κρίσης, κοινωνικής αποσάθρωσης και αυξανομένων ανισοτήτων… Αυτό που επικρατεί τότε είναι η απόρριψη του παλιού κόσμου και ο δυναμισμός που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στη βία.

Οι σημερινές συνθήκες φαίνεται να πρoοιωνίζονται τη δημιουργία ενός κινήματος με φορέα όλους εκείνους που υποφέρουν από την κρίση… και είναι η πλειοψηφία των πολιτών, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και του Κόσμου. Η τεχνολογία ενώνει τους δοκιμαζόμενους στην προσπάθεια ανακήρυξης της υπεράσπισης των οικουμενικών δικαιωμάτων του ανθρώπου, ως μοναδικού δυνατού όπλου ενάντια στον φαινομενικό θρίαμβο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Η χώρα μας γνώρισε πολλές δοκιμασίες που σημάδεψαν την πορεία της. Στις σημερινές συνθήκες ο πολιτικός κόσμος πρέπει να ξαναδιαβάσει την ιστορία της και να προσανατολίσει τις στάσεις του στη δημιουργία συνθηκών που εκκρίνουν την ελπίδα…