Ένα χρόνο μνημόνιο: Ερωτηματικά για χειρισμούς

Του Νίκου Κοτζιά
Το μνημόνιο απέτυχε. Η βεβαίωση της κυβέρνησης ότι στα τέλη του 2011 θα αρχίσει η ανάκαμψη διαψεύστηκε. Το μνημόνιο απέτυχε. Οι μεν θα πουν ότι φταίει η ανικανότητα της κυβέρνησης και θα θέλουν ακόμα περισσότερο μνημόνιο

. Οι δε θα λένε ότι το μνημόνιο είναι δείγμα της αποτυχίας της ίδιας της Ευρώπης. Από πλευράς μου θα επιμείνω ότι το μνημόνιο ήταν προγραμματισμένο να αποτύχει διότι είχε στο DNA του την ύφεση, την κοινωνική αδικία, την αναδιανομή πλούτου. Απέτυχε, όμως, περισσότερο του αναμενόμενου διότι η κυβέρνηση δεν διασφάλισε ούτε καν την επιτυχία του λανθασμένου δρόμου που επέλεξε να πάρει. Αυτό γίνεται φανερό αν εξετάσουμε ορισμένα στοιχεία από το τι έγινε τον τελευταίο χρόνο.

Ορισμένα από τα προβληματικά στοιχεία
Το πρώτο στοιχείο είναι ο πανικός που πέφτει στην Ελληνική κοινωνία κάθε φορά που λέγεται κάτι αρνητικό για την ελληνική οικονομία σε μεγάλα έντυπα του εξωτερικού. Το πρόβλημα αυτό προκύπτει διότι ένας μικρός κύκλος εντός της κυβέρνησης νομίζει ότι αυτός και μόνο αυτός έχει το δικαίωμα να γνωρίζει και να πράττει για ότι αφορά το μέλλον της χώρας. Ο κύκλος αυτός δεν ενημερώνει τον λαό, την βουλή και το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο. Πρόκειται για ένα θεμελιακό δημοκρατικό και άμεσα κοινωνικό πρόβλημα. Μια κοινωνία που δεν γνωρίζει μπορεί εύκολα να οδηγηθεί στον πανικό.
Το επόμενο πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση δεν απαντά σε όσα κριτικά λέγονται ως προς τις επιλογές της. Δεν θέλει να συζητά πάνω στην ουσιαστική κριτική που της γίνεται προκειμένου να μην παραδεχτεί ότι όλα δεν είναι «μονόδρομος». Αντίθετα, προτιμά να υβρίζει με μικροπολιτικά σοφίσματα τους φορείς των εναλλακτικών ερμηνειών και προτάσεων χωρίς να σχολιάζει την ουσία των απόψεων. Τέλος, που είναι και το κύριο, σε μια τέτοια περίπτωση θα έπρεπε να παραδεχτεί ότι αφού όλα δεν είναι μονόδρομος, ότι τότε, κατά προέκταση, ο πολιτικός διάλογος, η ενημέρωση, η ανάλυση, η διαβούλευση έχουν μεγάλη σημασία.
Τα γεγονότα των διαφορών και οι εναλλακτικές
Η κυβέρνηση μιλά για μονόδρομο όπως κάνουν όλοι οι ακραίοι και φανατικοί νεοφιλελεύθεροι. Ο νεοφιλελευθερισμός επειδή πιστεύει ότι όλα τα λύνει η αγορά προς μια κάθε φορά κατεύθυνση (μονόδρομος), πιστεύει ότι δεν χρειάζεται η Πολιτική. Αντίθετα με τον νεοφιλελευθερισμό, ο κοινωνικός δημοκρατισμός πιστεύει ότι η αγορά οφείλει να λειτουργεί σε πλαίσια και με κανόνες που καθορίζει κάθε φορά η Πολιτική. Με βάση το δημόσιο καλό και συμφέρον. Πιστεύει δε, ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Τις αναζητά και τις αξιολογεί. Υπάρχει, λοιπόν, σήμερα, μια θεμελιακή διαφορά ανάμεσα στην κυβέρνηση και κριτικούς της όπως εγώ. Εκείνη πιστεύει στις αγορές και στον μονόδρομο. Οι κριτικοί της, όπως εγώ, σε μια πολιτική με δημοκρατικό περιεχόμενο που παράγει εναλλακτικές δυνατότητες. Από αυτή τη διαφορά, απορρέουν και όλες οι υπόλοιπες που αναδείχτηκαν στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου.Όταν η Ελλάδα πήγαινε προς την πολιτική του μνημονίου, η κυβέρνηση επέμενε με δημόσιες δηλώσεις ότι δεν χρειάζεται να διαπραγματευτεί. Εφόσον η Ελλάδα ήταν χρεωμένη και αιτούσα, υποστήριζε, δεν υπήρχαν περιθώρια να πάρει κάτι παραπάνω από αυτά που θα της έδιναν. Με αυτή την αντίληψη κατάφερε να πάρει μια χειρότερη συμφωνία από άλλους. Επί παραδείγματι, ως προς το χρονοδιάγραμμα, η Ελλάδα κλήθηκε να κατεβάσει κατά 6% τα ελλείμματά της σε ένα χρόνο, ενώ η Πορτογαλία σε τρία!Η κυβέρνηση επέλεξε υποταγμένη στη λογική των αγορών να παραδώσει τη χώρα, ως νέο κίνημα εθελοντισμού, στους τοκογλύφους. Πίστευε και πιστεύει ότι το μόνο που έχει να κάνει είναι να ταξιδεύει για να πείσει τις «αγορές» ότι εκείνη δεν είναι ίδια με το λαό της. Ότι είναι κάτι διαφορετικό. Είναι η πρώτη κυβέρνηση διεθνώς (αν έχει εκείνη άλλο παράδειγμα ας μας το πει και το υιοθετώ…) που βγήκε στις διεθνείς αγορές και πολιτική σκηνή βρίζοντας την πατρίδα και το λαό που την εξέλεξε. Που μίλησε για τιτανικούς που θα βυθιστούν. Αντί δε, να πάει να μαζέψει χρήματα όσο τα σπρεντ ήταν χαμηλά, πανικόβαλε η ίδια τις αγορές. Η κυβέρνηση δεν αξιοποίησε τις εναλλακτικές λύσεις που υπήρχαν πριν 15 μήνες και περιόρισε την Ελλάδα στο ΔΝΤ. Το πρόβλημα δεν είναι ότι μίλαγε υπόγεια με το ΔΝΤ, αλλά ότι τότε δεσμεύτηκε στους τοκογλύφους, όπως έκανε αργότερα στο μνημόνιο, ότι δεν θα αναζητήσει αλλού, πέραν της Τρόικας, φτηνότερους δανεισμούς.Χωρίς επεξεργασίες για την Ευρώπη του σήμερα, πήγε ξυπόλητη στα αγκάθια. Δεν είχε καν συνηδειτοποιήσει τη σημασία του ανερχόμενου γερμανικού εθνικισμού. Επιπλέον, εγκλιμάτισε στέλνοντας στα τέλη του 2009 ως διαπραγματευτές δύο άτομα χωρίς καμία εμπειρία σε ζητήματα διαπραγματεύσεων. Αυτή οι άπειροι, διαπραγματεύτηκαν στο αρχικό στάδιο τις τύχες της Ελληνικής οικονομίας.Τέλος, αντί η κυβέρνηση να αναπτύξει μέτωπα συνεργασίας με τις άλλες χώρες που βρίσκονταν επίσης σε δύσκολη θέση, πήγε μόνη της στο σφαγείο της τρόικας. Το ίδιο επανέλαβε στο Λουξεμβούργο. Δέχτηκε, με τα χέρια κάτω, το μέτωπο του Μνημονίου και δεν αναζήτησε συμμάχους κρατών και φορέων με κοινά συμφέροντα, προβλήματα και εν δυνάμει λύσεις. Αντ’ αυτού βγήκε και ειρωνεύτηκε την Ιρλανδία και την Ισλανδία γιατί διαπραγματεύτηκαν με επιμονή και κόντρες τα ζητήματά τους. Όμως, η Ιρλανδία που τόσο ανόητα ειρωνεύτηκαν σειρά από κυβερνητικούς παράγοντες, τρέχει φέτος με έναν ρυθμό ανάπτυξης 0.5%. Ασφαλώς μικρός, αλλά δείχνει να βγαίνει από την ύφεση και μάλιστα χωρίς μεγάλο πληθωρισμό. Στην νεοφιλελεύθερη Ελλάδα, δυστυχώς, δεν θέλησαν να απλώσουν μια ειδική πολιτική ανάπτυξης. Σε ένα βαθμό λογικό. Αφού πιστεύουν ότι όλα τα λύνουν οι αγορές.
Ερωτήματα
Θα μπορούσα να παραθέσω χιλιάδες ανάλογα παραδείγματα με τα πιο πάνω. Εκείνο που είναι το κύριο είναι η διαπίστωση ότι η κυβέρνηση δεν απάντησε σε όλες αυτές τις διαφορετικές προσεγγίσεις. Πέρα από όσα εξέθεσα στην αρχή υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος. Η κυβέρνηση φοβάται την αλήθεια και τους πολίτες. Ακολουθεί την πολιτική του «κρύβε λόγια». Προτιμά να αποσιωπά την αλήθεια παρά να μιλήσει. Επί παραδείγματι και με βάση τα πιο πάνω η κυβέρνηση δεν μας έχει απαντήσει για πιο λόγο δεν πήγε να δανειστεί στην αρχική φάση με φτηνά σπρέντ;. Δεν μας είπε μετά από ένα χρόνο, αν εξακολουθεί να θεωρεί ορθή την ύβρη που εξαπέλυσε στο εξωτερικό σε βάρος της χώρας και του λαού της; Αν ορθά έκανε που ειρωνευόταν τρίτες χώρες με προβλήματα ή θα έπρεπε να φτιάξει μέτωπα μαζί τους; Αν είχε, όπως γνωρίζουμε, προτάσεις από χώρες της BRICS προκειμένου να λάβει φτηνότερα δάνεια; Αν ορθώς επέμενε ότι αυτός που χρωστά δεν μπορεί να διαπραγματεύεται και αν ναι τι μας τσαμπουνά για τα ταξίδιά της; Αν καλώς κάνει που δεν συζητά αυτά τα ζητήματα στο Υπουργικό Συμβούλιο; Αν πραγματικά πιστεύει ότι η παράκαμψη της δημοκρατίας είναι παραγωγική για την οικονομία της χώρας και αν θα το συνεχίσει και στο μέλλον; Αν έπραξε ορθά που περιορίστηκε στα λογιστικά των δημοσιονομικών ή θα έπρεπε να είχε συγκροτήσει μια δημόσια πολιτική ανάπτυξης διατηρώντας στα χέριά της εκείνο το κομμάτι της δημόσιας περιουσίας που χρειάζεται μια τέτοια πολιτική;Πέρα από τα πιο πάνω και άλλα πολλά ερωτήματα, η κυβέρνηση οφείλει και μια θεμελιακή απάντηση: πριν ένα χρόνο υποσχόταν άλλα πράγματα με το Μνημόνιο από αυτά που βλέπουμε. Υποσχόταν ότι θα έβγαινε στις αγορές, ότι δεν θα υπήρχε ύφεση, ότι όλοι θα πλήρωναν εξίσου. Όλα αυτά δεν έγιναν. Δεν νομίζει ότι στη δημοκρατία οφείλει να παραθέσει τους λόγους που κατά τη γνώμη της δεν επιτεύχθηκε κάτι τέτοιο; Διότι ναι μεν κατά τον κ.Πρωθυπουργό το Μνημόνιο έφερε «τους μισθούς», στην πραγματικότητα τους έκοψε, αλλά πολύ φοβάμαι, το λέω μεταφορικά και ο νοών νωείτο, έχοντας στο νου μου την ύφεση καθώς και τη νέα γενιά και τους συνταξιούχους, η Ελλάδα δεν θα έχει σε λίγο ανθρώπους για να τους κόβει τους μισθούς,
epirusgate