ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΘΕΜΑ Α1
α. Η φύση, στ. 2-3 στο απόσπασμα 3[20]: «Κι ἡ θάλασσα, πού σκίρτησε… ἡσυχία καί πάστρα».
β. Η γυναίκα (στην ιδανική μορφή της), στ. 12-14 στο απόσπασμα 3[20]: «Κι ὀμπρός μου ἰδού… καί στά χρυσά μαλλιά της.»
ΘΕΜΑ Β1
α. Η πρώτη εικόνα εντοπίζεται στους στίχους 11-14 του αποσπάσματος 2[19]. Ο αφηγητής μεταφέρεται με τον οραματισμό του σε έναν υπερβατικό χώρο, τον Παράδεισο, όπου οι ψυχές των νεκρών, ανάμεσά τους και η αγαπημένη του Κρητικού, περιμένουν την ανάστασή τους. Μέσα όμως σε αυτή τη μεταφυσική πραγματικότητα υπάρχουν πολλά στοιχεία, με τη μορφή τοπικών και χρονικών προσδιορισμών, που ανακαλούν επίγειες μνήμες: ψηλά, πρωί, λουλούδια, θύρα.
Η δεύτερη εικόνα βρίσκεται στους στίχους 5-14 του αποσπάσματος 3[20]. Η φύση, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ταραγμένη και βίαιη, ησυχάζει και γαληνεύει. Μέσα όμως σε αυτή τη φυσική πραγματικότητα, που μοιάζει με ανθισμένο περιβόλι, απλώνεται μια απόκρυφη δραστηριότητα («κρυφό μυστήριο») προετοιμάζοντας την επιφάνεια, την αποκάλυψη δηλ. μιας υπερφυσικής θεϊκής μορφής, της Φεγγαροντυμένης.
β. Στους στίχους 5-14 του αποσπάσματος 2[19] ο αφηγητής έχει έναν μεταφυσικό οραματισμό που τον οδηγεί στη Δευτέρα Παρουσία, στην ανάσταση των νεκρών για την Έσχατη Κρίση. Ο λόγος για τον οποίο η λυρική σύνθεση μεταφέρεται σε μεταφυσικό επίπεδο κρύβεται στον στίχο 4 του αποσπάσματος: «Μά τήν ψυχή πού μ’ ἔκαψε τόν κόσμο ἀπαρατώντας.». Ο υπαινιγμός του Κρητικού για τον τραγικό θάνατο της αρραβωνιαστικιάς του πυροδοτεί το όραμα του αφηγητή, ο οποίος φαντάζεται ότι ενώνεται μαζί της ξανά κατά την Έσχατη Κρίση. Η αγάπη τους, η οποία διακόπηκε βίαια στον φυσικό κόσμο, μπορεί να συνεχιστεί, υπερνικώντας τον χώρο και τον χρόνο, και να δικαιωθεί μέσα από την παντοτινή τους ένωση. Συμπερασματικά, η ανείπωτη συναισθηματική φόρτιση που προκαλεί στον Κρητικό ο συνειρμός της αγαπημένης του δίνει στην αφήγηση μεταφυσικές διαστάσεις.
ΘΕΜΑ Β2
Το πρώτο εκφραστικό μέσο είναι η προσωποποίηση της φύσης στο στίχο 6: «Κάθε ὀμορφιά νά στολιστεῖ καί τό θυμό ν’ ἀφήσει.». Με αυτήν τονίζεται η μεταβολή που υφίσταται το φυσικό τοπίο. Από την ταραχή και την τρικυμία της θάλασσας και τη βιαιότητα των φυσικών φαινομένων (αστροπελέκια) μεταβαίνουμε στην απόλυτη γαλήνη και ησυχία του κόσμου που προετοιμάζει τη θεία επιφάνεια, την εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης.
Το δεύτερο εκφραστικό μέσο είναι η παρομοίωση του στίχου 8: «Οὔτε ὅσο κάνει στόν ἀνθό ἡ μέλισσα περνώντας». Η ακινησία και η γαλήνη του κόσμου τονίζεται με την παρομοίωση αυτή, που είναι παρμένη από τον φυσικό κόσμο και απαντά και στους Ελεύθερους Πολιορκημένους. Κανένας ήχος δεν ακούγεται στη φύση, απόλυτη σιγή επικρατεί στη θάλασσα και τον ουρανό, σιγή που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον ανεπαίσθητο θόρυβο της μέλισσας που περνάει πάνω από τα λουλουδάκια.
ΘΕΜΑ Γ1
α. Ο αφηγητής μιλά στο αστροπελέκι (συνομιλία ανθρώπου με στοιχείο της φύσης και προσωποποίηση, στοιχεία συνηθισμένα στη δημοτική ποίηση) προσπαθώντας να κερδίσει τη βοήθειά του. Το ονομάζει «καλό» αίροντας την τρομακτική δράση του και προσπαθώντας να δημιουργήσει μια φιλική σχέση με το ουράνιο φαινόμενο που θα τον βοηθήσει να βγει στην ακτή. Η επίκληση είναι γεμάτη ένταση, γεγονός που φανερώνει την τραγική κατάσταση του ήρωα. Τα τρία αστροπελέκια που πέφτουν (ο αριθμός 3 είναι σημαδιακός και συναντάται συχνά στη δημοτική ποίηση) υπογραμμίζουν την απεραντοσύνη και τη μεγαλοπρέπεια της φύσης προκαλώντας δέος και θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τον ήρωα, αλλά και το πολύτιμο αγαθό που προσπαθεί να προστατεύσει, την αγαπημένη του.
β. Στον οραματισμό της Δευτέρας Παρουσίας, που έχει ο Κρητικός, η αρραβωνιαστικιά του εμφανίζεται να στέκεται στην πόρτα του Παραδείσου και να τραγουδά. Με μια θαυμάσια οπτικοακουστική εικόνα παρουσιάζεται να ψέλνει αναστάσιμους ύμνους που καθηλώνουν την πλάση, ενώ δείχνει ανυπομονησία για να ξαναμπεί στο κορμί της. Η χαρά και η ανυπομονησία της δεν οφείλονται μόνο στη νέα της ενσάρκωση, αλλά και στην ευκαιρία που θα έχει να ξαναενωθεί με τον αγαπημένο της και να συνεχίσουν μαζί αιώνια.
ΘΕΜΑ Δ1
Οι ομοιότητες μεταξύ των δύο αποσπασμάτων είναι οι εξής:
· Ο εθνικός αγώνας των Κρητών για απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό και η αποτυχία του (στον Κρητικό: 2[19], στ. 2-3, στον Όρκο: οι έξι τελευταίοι στίχοι του αποσπάσματος: «Πᾶμε! – ὁ καλὸς Ἡγούμενος, οἱ Κρητικοί μας ὅλοι… Πρὶν σκύψῃ πάλε στὸ ζυγὸ τὴν ἔρμη κεφαλή της.»).
· Ο οραματισμός των αφηγητών (ο Κρητικός οραματίζεται τη Δευτέρα Παρουσία: 2[19], στ. 5-14, και ο Μάνθος τις στιγμές που πέρασε με την αγαπημένη του: «Θλιμμένος χάμου ἐκάθισα. Στὴ μοναξιὰ τὴ θεία…Ὁποῦ δὲν εἶναι πρόσκαιρο, σὰν τ’ ἄλλα ἐδῶ τοῦ κόσμου».
· Το μοτίβο της αιώνιας αγάπης (και για τους δύο ήρωες η αγάπη συνεχίζεται και μετά τον θάνατο, σε ένα επίπεδο πέρα από τον χρόνο και τον χώρο).
· Το παραδείσιο τοπίο που συνδυάζει στοιχεία της μεταφυσικής αλλά και της φυσικής πραγματικότητας (στον Κρητικό οι νεκροί συνομιλούν χρησιμοποιώντας γήινους όρους· στον Όρκο τον Παράδεισο συνθέτουν και γήινες εικόνες, περιβόλι, χόρτο, λουλούδι).
· Η συντριβή των δύο ηρώων μετά την απώλεια της επαφής με την αγαπημένη τους (στον Κρητικό: 2[19], στ. 4, στον Όρκο: «Θλιμμένος χάμου ἐκάθισα.»).
· Η παρουσία των βασικών θεμάτων της Επτανησιακής Σχολής: Η φύση, η γυναίκα, η πατρίδα και η θρησκεία.
Η βασική διαφορά των δύο ποιημάτων εντοπίζεται στην κατάσταση των προσώπων. Στον Κρητικό ο αφηγητής είναι ζωντανός και η αρραβωνιαστικιά του πεθαίνει, ενώ στον Όρκο ο Μάνθος έχει πεθάνει και περιμένει τον θάνατο της Ευδοκιάς, για να την ξανασυναντήσει. Παράλληλα, στον Κρητικό η συνάντηση των δύο αγαπημένων οριοθετείται στην Έσχατη Κρίση των ψυχών, κάτι που δεν συμβαίνει στον Όρκο, όπου οι νέοι θα ξαναενωθούν με τον θάνατο της Ευδοκιάς. Τέλος, στον Όρκο τα έντονα συναισθήματα του Μάνθου για την Ευδοκιά παρουσιάζονται αναλυτικά, σε αντίθεση με τον Κρητικό, όπου τα συναισθήματα του αφηγητή για την κόρη παρουσιάζονται υπαινικτικά.
Επιμέλεια απαντήσεων: Σταμάτης Κουλούρης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου