Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Ο θεσμός της Περιφέρειας, ως δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης, έχει πολύ μικρή ηλικία, μόλις τριών ετών. Αυτό σημαίνει ότι μόλις τώρα αρχίζει να κάνει τα πρώτα βήματα κουβαλώντας πολιτικά στερεότυπα από την Κρατική Περιφέρεια και την Νομαρχία. Σημαίνει επίσης ότι έχει μεγάλο δρόμο να διανύσει για να αναδειχθεί σε πραγματικό αυτοδιοικητικό θεσμό. Αυτό όμως είναι και το σημαντικό διακύβευμα  των περιφερειακών αρχών για την επόμενη θητεία. Να καταστήσουν  τον θεσμό πραγματική αυτοδιοίκηση. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η περίοδος που ξεκινά την 1^η Σεπτεμβρίου 2014 συμπίπτει περίπου με προγραμματική περίοδο 2014-2020. Η ελληνική Περιφέρεια πρέπει παράλληλα με την πρωταγωνιστική εμπλοκή της στην υλοποίηση των στόχων και στη διαχείριση των πόρων της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 να κατακτήσει το ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό κεκτημένο. Η προγραμματική περίοδος είναι το πεδίο στο οποίο η ελληνική περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει, πέραν της αξιοποίησης των πόρων, να συμβάλλει στην πολιτική και θεσμική σύγκλιση και την συνέργεια  με τις άλλες αυτοδιοικητικές Περιφέρειες της Ευρώπης και πρωτίστως με  εκείνες του Ευρωπαϊκού Νότου.

Στην περίοδο που τελειώνει, στην πρώτη τους θητεία, οι Περιφέρειες – πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- λειτούργησαν ως συγκόλληση Νομαρχιών και ως κατάλοιπα της Κρατικής Περιφέρειας. Σε αυτό συνετέλεσε και η αντίληψη ή η εμμονή καθώς και οι στενοί πολιτικοί ορίζοντες των αιρετών που υπηρέτησαν ως περιφερειακές ηγεσίες τον θεσμό. Πολλοί από αυτούς είχαν, εξάλλου ως μόνο εφόδιο την θητεία τους στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.  Τούτο είχε συνέπεια να επικρατήσει η αντίληψη ότι η Περιφέρεια είναι απλώς το «καπέλο», το περίβλημα  στα προϋπάρχοντα νομαρχιακά συστήματα  που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εξακολουθούν να λειτουργούν. Δεν κατανόησαν ή δεν ήθελαν να αποδεχθούν την Περιφέρεια ως μία νέα θεσμική συλλογικότητα, ως ενιαίο αντιπροσωπευτικό θεσμό  η εξουσία του οποίου πηγάζει αδιαίρετα από την αντίστοιχη, οργανωμένη σε εκλογικό σώμα, περιφερειακή κοινωνία.  Βοήθησε βέβαια και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο αλλά πρωτίστως  συνέβαλε η κυρίαρχη αντίληψη για την εφαρμογή του.

Η Περιφέρεια, για να γίνει πραγματικός οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης  πρέπει να κατακτήσει  την συλλογικότητά της. Δηλαδή την συνείδηση ότι είναι ένα σύνολο τοπικών κοινωνιών με συγκλίνοντα συλλογικά συμφέροντα και συγκροτείται για να διαχειριστεί το συνολικό περιφερειακό συμφέρον.

Ασφαλώς η Περιφέρεια, ως ευρύτερη τοπική κοινωνία έχει ενδοτοπικές ανισότητες, συγκρουόμενα συμφέροντα, αλλά η αποστολή της Περιφερειακής Ηγεσίας  είναι η έκφραση, η σύνθεση η διαμόρφωση και η υπηρέτηση του περιφερειακού συμφέροντος μετά από την διαρκή σύγκλιση των αντικρουόμενων τοπικών ή τοπικιστικών συμφερόντων. Η λειτουργία αυτή είναι επίπονη και επίμονη αλλά είναι η μοναδική μέθοδος  που μπορεί να διαμορφώσει και να δυναμώσει την περιφερειακή συλλογικότητα.  Αυτή ακριβώς η συλλογικότητα είναι το εφόδιο για να υπάρξει ισχυρή περιφερειακή αυτοδιοίκηση.