Ελπιδοφόρες οι προοπτικές στο ευρωπαϊκό πεδίο. Η κρίση σε νέα σημαντική φάση

Στέφανος Τζουμάκας

 Σε όλη την Ε.Ε., η κρίση μπαίνει πλέον σε νέα φάση και οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού δεν μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της. Ήδη το απέδειξε η Ισπανία και ίσως έπεται η Κύπρος και η Ιταλία και άλλες χώρες της Ε.Ε. όπου με πολιτικές αποφάσεις ακολουθούν το δρόμο, που από την έναρξη της κρίσης προοδευτικές δυνάμεις προέβλεψαν.

Και όπου προέτρεπαν σε κεντρική διαχείριση του θέματος του χρέους ως συνολικά ευρωπαϊκό ζήτημα για την έξοδο από την κρίση. Δηλαδή, ευρωπαϊκή λύση με πολιτικούς όρους.  Ενόψει των εκλογών τον Νοέμβριο του 2012 στις Η.Π.Α., οι παρεμβάσεις εντείνονται στο ευρωπαϊκό πρόβλημα καθώς η ηγεσία των Η.Π.Α. επιδιώκει να διασφαλίσει τα δικά της οικονομικά συμφέροντα ως προς την παράταση και τη φύση της κρίσης. Άλλωστε, και η θητεία της Μέρκελ εισήλθε πλέον στην τελευταία περίοδο και η απομόνωση των απόψεών της στην παρούσα φάση αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα.

Ενόψει και των εν λόγω εκλογικών αναμετρήσεων σε ΗΠΑ και Γερμανία, διαμορφώνονται δεδομένα αποφάσεων, συμβιβασμών και δρομολόγησης ορισμένων  λύσεων. Εξ αυτών όλων των εντάσεων, οι αγορές, οι οίκοι αξιολόγησης και οι επαγγελματίες κινδυνολόγοι προσπαθούν να κατευθύνουν την εξέλιξη της κρίσης προς τα δικά τους συμφέροντα. Οι διατεταγμένες προβλέψεις περί δήθεν μεγάλων ανατροπών, καταστροφών με μόνιμο παράδειγμα την Ελλάδα ότι δήθεν θα εξέλθει του ευρώ και της ΕΕ., βασίζονται στη λογική των πιέσεων και αποβλέπουν σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις.

Στην κρίση υπάρχουν και είναι σε διαρκή αναμέτρηση και ένταση δυο στρατηγικές: Η προοδευτική στρατηγική της πραγματικής οικονομίας, της ανάπτυξης και της εργασίας και η στρατηγική της λιτότητας, της ύφεσης, της ανεργίας και του νεοφιλελευθερισμού.

Πλέον, αρχίζει να ανακάμπτει και να εδραιώνεται ως ένα βαθμό η στρατηγική του επιχειρηματικού κόσμου, της παραγωγής, της πραγματικής οικονομίας και των δυνάμεων της εργασίας ύστερα από το χτύπημα της τελευταίας περιόδου από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού και της λιτότητας. Η απαρχή αυτής της ανάκαμψης που θα χρειαστεί χρόνος για να αποτελέσει μια νέα πραγματικότητα, ήδη διαμορφώνει συνθήκες για την προώθηση και εδραίωση της ανάπτυξης, των επενδύσεων, της ρευστότητας, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της αύξησης των εισοδημάτων, ως προϋποθέσεις για την έξοδο από την κρίση. Η στρατηγική αυτή αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα των πολιτικών εξελίξεων και δείχνει το δρόμο σε δεκάδες χώρες. Σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή, διαδραματίζουν ηγεσίες ισχυρών οικονομιών.

Ένας νέος άξονας διαμορφώνεται πλέον απέναντι στη στρατηγική του νεοφιλελευθερισμού, της λιτότητας, των αγορών, των πιστωτών, των τραπεζιτών, των κερδοσκόπων, των κύκλων που είναι απέναντι στην παραγωγή και την οικονομία καθώς και των πολιτικών δυνάμεων που είναι σε φθίνουσα πορεία και τις εκπροσωπούν. Των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού, που οδήγησε τις οικονομίες σε ύφεση και σε μείωση του πλούτου, σε βίαιη μεταφορά πλούτου από τις δυνάμεις της εργασίας στις δυνάμεις του κεφαλαίου, στην πρωτοφανή ανεργία και φτώχια. Των δυνάμεων που δίνουν λυσσαλέα μάχες οπισθοφυλακών αλλά που έχουν απομονωθεί σε σημαντικό βαθμό.

Η νίκη των σοσιαλιστών στη Γαλλία αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα στην ΕΕ αλλά και διεθνώς για τις δυνάμεις που αγωνίστηκαν και θα συνεχίσουν να αγωνίζονται ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Ο νέος πρόεδρος Ολάντ εκφράζει μια νέα πολιτική και κυρίως κοινωνική πλειοψηφία πολιτών και εργαζομένων που αγνόησαν τις απειλές ότι θα υποστούν τις συνέπειες της Ελλάδας. Η ατζέντα του Φ. Ολάντ, θέτει ως κυρίαρχο την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας, ως πυλώνα στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο -που ήδη διατυπώθηκε και ως Κοινωνικό Σύμφωνο- την τροποποίηση του καταστατικού της ΕΚΤ για τον απευθείας δανεισμό των κρατών-μελών, τη μείωση των επιτοκίων στο 1%, τη θέσπιση ευρωομόλογου, τη φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, το περιορισμό της ισχύος των αγορών και τη φορολόγηση του μεγάλου πλούτου. Ωστόσο, ο Πρόεδρος Φ. Ολάντ ενώ σωστά είναι κατά της πολιτικής της λιτότητας στη Γαλλία όπου ήδη το έλλειμμα υπερέβη το 100% του Α.Ε.Π., προέτρεψε την Ελλάδα να τηρήσει το δημοσιονομικό πρόγραμμα λιτότητας υποδηλώνοντας αντιφατικές πρακτικές δύο μέτρων και δύο σταθμών.

Οι απειλές και οι εκφοβισμοί είναι το μόνο που απέμεινε στην απομονωμένη νεοφιλελεύθερη ηγεσία και αυτό αποτελεί έμπρακτο δείγμα του αδιέξοδου της ευρωπαϊκής δεξιάς και όσων συνέπραξαν και εφάρμοσαν συντηρητικές πολιτικές, που οδήγησε πολλές χώρες της Ε.Ε., σε οικονομική και κοινωνική διάλυση. Η αρχική παραδοχή της Μέρκελ για την κατ’ αρχήν αποτυχία τους στην Ελλάδα αποτυπώνεται σήμερα ως πανευρωπαϊκή οικονομική αποτυχία. Η πρόσφατη δήλωση του απερχόμενου πρόεδρου του Eurogroup, Ζαν-Κλοντ Γιουνκερ ότι η Γερμανία συνιστά μέρος του προβλήματος της κρίσης, αποτελεί την επιβεβαίωση της θέσης κυβερνήσεων, πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, ότι η νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική της λιτότητας, της ανεργίας και της ύφεσης καταστρέφει τη μία μετά την άλλη τις οικονομίες των χωρών της ΕΕ.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επιμείνουν στη νεοφιλελεύθερη πολιτική τους, καθώς ήδη μετά τη ήττα τους στη Γαλλία, επιχειρούν τη συγκρότηση συμμαχιών για τον έλεγχο του Eurogroup. Θα επιμείνουν -παρά την αποτυχία τους- στη περαιτέρω δημοσιονομική λιτότητα, στην ύφεση, στη μείωση του παραγόμενου πλούτου, στη ένταση της ανεργίας και στην υποτίμηση της εργασίας προκειμένου να ανακτήσει τα κέρδη του το χρηματιστηριακό και πιστωτικό σύστημα και να ανέλθει η κερδοφορία των επιχειρήσεων. Και θα επιμείνουν, προβάλλοντας ένα μεταμορφισμό για μια δήθεν αναπτυξιακή πτυχή, επιδιώκοντας να ενσωματώσουν και να εκτονώσουν την άρνηση των λαών της ΕΕ σε αυτή τη καταστροφική πορεία για το σύνολο των ευρωπαϊκών οικονομιών και κοινωνιών, καθώς πλέον δεν θα πλήττεται από την ύφεση και την ανεργία μόνο η Ελλάδα ή οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αλλά όλες οι χώρες της Ε.Ε. Το ελληνικό πρόβλημα δεν αποτελεί πλέον παρά μια παρωνυχίδα μπροστά στο μέγεθος και στον όγκο της χρηματοπιστωτικής κρίσης που εξελίσσεται στην Ισπανία και την Ιταλία.

Η διαμάχη αυτή θα συνεχιστεί, καθότι οι πολιτικές ηγεσίες των ευρωπαϊκών χωρών δεν αποτέλεσαν ένα συμπαγές μέτωπο απέναντι στους οίκους αξιολόγησης, στις αγορές και στους πιστωτές. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση πολιτικά, το μέτωπο αυτό που συνδέεται με πανευρωπαϊκή λιτότητα, είναι σε υποχώρηση και αυτό αποτελεί το ελπιδοφόρο μήνυμα. Η ηγεμονία και η ισχύς της Μέρκελ αποδομείται. Πρακτικές συμφερόντων που εκπροσωπεί η Α. Μέρκελ δε μπορούν να εμφανίζονται ως πεποιθήσεις των ευρωπαϊκών λαών, ο νεοφιλελευθερισμός υφίσταται ισχυρό κλονισμό. Για παράδειγμα ο κεντρικός της ισχυρισμός ότι «με δανεικά δεν γίνεται ανάπτυξη» δεν ευσταθεί στον σύγχρονο κόσμο, αποτελεί μια απλουστευτική θεωρία.

Στη συνεργασία Ολαντ - Μέρκελ υπάρχουν έντονες διαφωνίες, καθότι το μέτωπο της λιτότητας αρνείται τόσο την τροποποίηση του καταστατικού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με στόχο τον απευθείας δανεισμό των κρατών-μελών όσο και το ευρωομόλογο αλλά και το ύψος και το εύρος των αναπτυξιακών κονδυλίων. Ήδη η παλιά διακυβερνητική Γερμανίας- Γαλλίας είναι σε κρίση λόγω των αντιθέσεων του Προέδρου Ολάντ με την Α. Μερκελ και διαμορφώνονται νέες συνεργασίες για ένα νέο άτυπο διευθυντήριο για το προσεχές Συμβούλιο Κορυφής, όπου ήδη έχουν γίνει προπαρασκευαστικές συζητήσεις για την ευρωπαϊκή εποπτεία του τραπεζικού συστήματος, την εγγύηση των καταθέσεων και την ευρωπαϊκή εποπτεία των δημοσιονομικών πολιτικών.

Προς αυτήν την κατεύθυνση συνέβαλε σημαντικά και η ήττα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των μνημονίων στις εκλογές της 6^ης Μαΐου, στη χώρα μας όπου δεν υπήρξε απλώς αλλαγή πολιτικού σκηνικού αλλά την έκφραση των πολιτών απέναντι σε ένα αντιοικονομικό και αντικοινωνικό πρόγραμμα Είχαμε την εκλογική ήττα των αδιέξοδων -κοινωνικά και οικονομικά- νεοφιλελευθέρων και μνημονιακών πολιτικών που εφαρμόστηκαν. Οι Έλληνες πολίτες σε αυτές τις εκλογές είχαν ως βασικό τους κριτήριο το τι βιώνουν, δηλαδή την ανεργία, το κλείσιμο των επιχειρήσεων, την εκτεταμένη φτώχεια και ανέχεια, τη λιτότητα.

Οι Έλληνες πολίτες οδήγησαν σε επανεξέταση σχεδιασμούς συγκεκριμένων επιδιώξεων και συμφερόντων. Αρνήθηκαν να συνεχίσουν να αποτελούν το «πειραματόζωο» των αγορών και των μονεταριστικών εκβιασμών. Αρνήθηκαν τη διαιώνιση των πολιτικών της φτώχειας, της ανεργίας και της ύφεσης, έδειξαν αποφασιστικότητα για μια άλλη πολιτική που είναι γνωστή σε όλες τις χώρες και τους λαούς της Ε.Ε., για προοδευτική έξοδο από την κρίση. Με δημοκρατικό φρόνημα, αγνόησαν τις προσβλητικές απειλές περί εξόδου από την ΕΕ και περί επιστροφής στη δραχμή, θυμίζοντας αλήστου μνήμης εποχές.

Οι κινδυνολόγοι παρόλη τη καταδίκη αυτής της πολιτικής, συντονισμένοι μέσα και έξω από τη χώρα, επιχειρούν ξανά το ίδιο σενάριο, αλλοιώνοντας κάθε έννοια της λαϊκής κυριαρχίας. Άλλωστε οι ίδιοι κύκλοι «σφόδρα επικράθησαν» με το εκλογικό αποτέλεσμα τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία γιατί κατέρρευσε πλέον το αποτυχημένο στρατήγημα του μονόδρομου.

Η ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ 17^Ης ΙΟΥΝΙΟΥ

Οι πολίτες προσέρχονται για τη δεύτερη ετυμηγορία και είναι απαραίτητο η συμμετοχή να είναι μεγάλη, καθότι η αποχή των εκλογέων της 6^ης Μαΐου ανήλθε στο υψηλό ποσοστό του 35%. Η ετυμηγορία δε θα οδηγήσει σε καμία θεομηνία, το σύμπαν δε θα καταρρεύσει, ούτε ευαγγελικές ρήσεις του τύπου «ανεώγησαν οι ουρανοί» θα πραγματοποιηθούν και ούτε θα εμφανιστούν «οι πύρινες γλώσσες» που επαγγέλλονται οι έμποροι του φόβου για τους πολίτες που δήθεν πρέπει να ψηφίσουν με βάση τα συμφέροντα της καταρρέουσας πολιτικής της λιτότητας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό θα επιβεβαιωθεί και με την ήττα της Μερκελ, που αποτελεί την αιχμή του δόρατος των αγορών και της χρηματιστηριακής ολιγαρχίας, σε λιγότερο από ένα χρόνο.

Οι Έλληνες πολίτες διεκδικούν και δικαιούνται αξιοπρέπεια, ισοτιμία της χώρας και διαπραγμάτευση που ήταν απαγορευμένη λέξη πριν την 6η Μαΐου. Τη Δευτέρα δεν θα υπάρχουν ούτε σεισμοί, ούτε λιμοί και καταποντισμοί. Η χώρα θα είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ήδη γίνονται όλες οι προετοιμασίες τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και σε ορισμένες πρωτεύουσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νέα διαπραγμάτευση που ορισμένοι τις δίνουν υπερβολικές διαστάσεις ιστορικού συμβιβασμού (compromesso storico από την ιστορική διατύπωση του Ενριγκο Μπερλίγκουερ, ηγέτη του ΚΚ Ιταλίας). Διότι είναι γνωστό ότι σε τέτοιες διαπραγματεύσεις υπάρχουν εκατέρωθεν υποχωρήσεις.  

 Μια διαπραγμάτευση που θα περιλαμβάνει τόσο τα θέματα που αφορούν τη διεθνή οικονομική κοινότητα, δηλαδή το δημόσιο χρέος και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών όσο και το θέμα που αφορά το εθνικό δημοσιονομικό πρόγραμμα, το οποίο απέτυχε και οδήγησε σε πρωτοφανή βλάβη της οικονομίας και της κοινωνίας.

Γι’ αυτό είχα αναφερθεί από τον Μάρτιο του 2012 στην ανάγκη για νέα. διαπραγμάτευση πολιτική και οικονομική: α) Η διαπραγμάτευση είναι δικαίωμα κάθε χώρας. Η χώρα ούτε θα δέχεται υποδείξεις, ούτε θα επιβάλλει. Δικαιούται τη πολιτική και οικονομική συνεργασία. Δικαιούται τη πολιτική ισοτιμία. Μονομερείς αποφάσεις ούτε μπορεί να δεχτεί η χώρα, ούτε δικαιούται να επιβάλλει η Ε.Ε. Εκβιασμοί δεν νοούνται ανάμεσα σε χώρες της Ε.Ε. παρόλο που ορισμένοι παράγοντες έχουν ξεπεράσει κάθε όριο σε λεονταρισμούς και απειλές. Είναι οι θιασώτες της αποτυχίας και των αντιευρωπαϊκών πολιτικών. β) Το πρόγραμμα λιτότητας απέτυχε και η χώρα σε συνεργασία με την Ε.Ε, πρέπει να συντάξει ένα έκτακτο πρόγραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης για να μπορεί η χώρα να έχει πρωτογενές πλεόνασμα αλλά και θέσεις εργασίας. Προφανώς, πρέπει να προχωρήσει σε μια συνολική επαναδιαπραγμάτευση.

Αποδυναμωμένη σήμερα δεν είναι η Ελλάδα, αλλά οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού και οι κυβερνήσεις τους, που αντιδημοκρατικά και αντιδεοντολογικά εκβιάζουν και απειλούν τη χώρα. Η Ελλάδα σήμερα είναι δυνατή γιατί ο λαός έδειξε φρόνημα και αρχές. Αδύνατοι είναι όσοι θα ήθελαν να δικαιώσουν το μονόδρομο στην Ελλάδα, στη Γαλλία και σε άλλες χώρες της Ε.Ε.

Είναι προφανές ότι πρέπει να παγώσουν όλες οι υφιστάμενες δεσμεύσεις αμέσως μετά τις εκλογές και η νέα ηγεσία της χώρας θα πρέπει να ζητήσει μια νέα πολιτική συμφωνία και μια νέα οικονομική συνεργασία με την ΕΕ. Είναι προφανές ότι οι πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να θέσουν αυτά ως ελάχιστα για την πολιτική ισοτιμία και την αξιοπρέπεια δηλαδή τέλος στην επιτήρηση της τρόικα και της δύναμης κρούσης και νέα πολιτική και οικονομική διαπραγμάτευση.

Απέναντι στην πολιτική ισχύος που προβάλει η απομονωμένη ομάδα της ευρωπαϊκής λιτότητας με επικεφαλής την Α. Μέρκελ, το εκλογικό σώμα θαρρετά μπορεί να αντιτάξει την δική του θέληση, αψηφώντας προσβολές και απειλές. Αποφασίζοντας για μια ακόμα φορά ότι η χώρα δε θα είναι σε ομηρία. Η εναλλαγή των απειλών και του καθησυχασμού είναι μια από τις εκφράσεις της πολιτικής αποσύνθεσης των αποτυχημένων πολιτικών του Βερολίνου.

Τις προτεραιότητες της χώρας δεν μπορεί να τις επιβάλλουν οι δανειστές ερήμην των παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων του τόπου, και ιδιαίτερα για μια μεταβατική περίοδο ανασύνταξης της χώρας. Είναι προφανές ότι η λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν χώρες της Ένωσης, θα είναι Ευρωπαϊκή. Θα το επιβάλλουν οι προοδευτικές δυνάμεις σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο για λόγους πολιτικής θέλησης αλλά και γιατί είναι ο δρόμος προς την έξοδο από την κρίση.

Εκατομμύρια Έλληνες πολίτες θεωρούν σανίδα σωτηρίας για την Α. Μέρκελ, το στρατόπεδο του νεοφιλελευθερισμού στην Αθήνα που βασίζεται στις απειλές για να κεφαλαιοποιήσει το φόβο στις κάλπες. Στις εκλογές της 6^ης Μαΐου, όλο το νεοφιλελεύθερο σύστημα της διαπλοκής προωθούσε πλασματικά διλήμματα. Το εκλογικό σώμα θαρρετά, τα αγνόησε. Το ίδιο σύστημα τώρα προωθεί το φόβο, την απειλή περί εξόδου της χώρας από το ευρώ και άλλα συναφή. Οι πολίτες που έχουν σαφή προσανατολισμό για την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., ασκώντας το αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα της συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία, θα πρέπει να δώσουν σε αυτούς τους κύκλους την ίδια απάντηση, δηλαδή να τους αγνοήσουν.

Η κρίση είναι και πολιτική, οι πολίτες ξαναθέτουν το ζήτημα της πολιτικής και των αρχών της, η λύση και η έξοδος από την κρίση θα είναι πολιτική.