Mε το βλέμμα στις ελληνικές κάλπες όλος ο πλανήτης - Μικρή ιστορική αναδρομή στις εκλογικές αναμετρήσεις

Προ των πυλών η πρώτη αριστερόστροφη κυβέρνηση έπειτα από 60 χρόνια δικομματισμού Μπορεί να είναι όλες οι εκλογές κρίσιμες, όμως δεν είναι το ίδιο κομβικές και σημαδιακές για τον τόπο. Βάσει δραματικών συγκυριών και ύστερα από μια τέτοια πενταετία βάναυσων πιέσεων σε όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, και ειδικά στα πιο αδύναμα, οι εκλογές του 2015 αποκτούν ύψιστη σημασία, που μόνο σε εποχές τόσο έντονων τριγμών συναντάμε κατά το παρελθόν. Είναι, μάλιστα, η πρώτη φορά που όλος ο πλανήτης θα έχει καρφωμένα τα βλέμματά του σε τέτοιο βαθμό πάνω στην ελληνική κάλπη! Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά μεσολάβησαν 24 εκλογικές αναμετρήσεις, δηλαδή σχεδόν μία κάθε τρία χρόνια. Όλες είχαν τη σημασία τους, όμως υπήρξαν κι αυτές στην κόψη του ξυραφιού, που, για διαφορετικούς λόγους, θεωρούνται ιστορικές. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι σ’ αυτά τα 70 χρόνια λίγες φορές η ψήφος του ελληνικού λαού έκρινε τόσο πολλά. Ειδικά μεταπολιτευτικά και σίγουρα από το 1981 και ύστερα. Σήμερα, η πρώτη αριστερόστροφη κυβέρνηση βρίσκεται πια προ των πυλών, σε ένα τόσο δύσκολο τάιμινγκ και, μάλιστα, αυτή η νέα πολιτική δύναμη είναι φαβορί για την κορυφή έπειτα από 60 χρόνια κυριαρχίας των ίδιων ουσιαστικά (δύο) κομμάτων εξουσίας. Όλες οι δημοσκοπήσεις, άλλωστε, συμφωνούν πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει σίγουρα την πρωτιά το βράδυ των εκλογών, με την αυτοδυναμία να «παίζεται». Η διακυβέρνηση της Ελλάδας σε όλη τη μεταπολίτευση έχει γίνει από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, όμως και προ Χούντας κυριαρχούσαν ΕΡΕ και Ένωση Κέντρου, που ήταν οι προπομποί των δύο επόμενων κομμάτων που πρωταγωνίστησαν. Η Δεξιά, μάλιστα, έχει εμφανώς τη μερίδα του λέοντος μεταπολεμικά και ειδικά πριν από τη Δικτατορία. Οι φιλοβασιλικοί Μεταξάς, Κατοχή, Εμφύλιος... Κάπως έτσι αρχίζει να γράφεται – με αίμα – η Ιστορία στην Ελλάδα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ύστερα. Οι πρώτες εκλογές μετά το τέλος του πολέμου έγιναν στις 31 Μαρτίου 1946 κι απ’ αυτήν την άποψη ήταν σίγουρα κρίσιμες. Μέσα σε ένα τεταμένο κλίμα και με την Ελλάδα να είναι καζάνι που βράζει, η Αριστερά αποφάσισε να απέχει, με τη «Λευκή Τρομοκρατία» να οργιάζει σε βάρος των φίλα προσκείμενων στο ΕΑΜ, με συνέπεια να επικρατήσουν άνευ αντιπάλου ουσιαστικά τα φιλοβασιλικά κόμματα. Η Ενωμένη Παράταξη Εθνικοφρόνων, με κυρίαρχη δύναμη το Λαϊκό Κόμμα, πήρε ποσοστό 55,1% εξασφαλίζοντας τις 206 από τις – τότε – 354 έδρες. Το σύνολο, όμως, των φιλοβασιλικών δυνάμεων έφτανε, μαζί με το Εθνικό Κόμμα του Ζέρβα και άλλους μικρότερους σχηματισμούς, στο 64,7%. Ο ελληνικός λαός πήγε στις κάλπες παρουσία αμερικανικών, γαλλικών και βρετανικών ομάδων παρατηρητών, αλλά η νοθεία δεν αποφεύχθηκε, αφού τα αποτελέσματα ήταν διαβλητά σε πολλές περιοχές, με την αποχή να έχει συντριπτικά ποσοστά, ειδικά για τα δεδομένα της εποχής. Για πολλά χρόνια το «ασφράγιστο» εκλογικό βιβλιάριο εκείνων των εκλογών ισοδυναμούσε με «λερωμένο» πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, συνοδευόμενο από σκληρές πολιτικές διώξεις. Η «Βραδυνή» έγραφε την παραμονή των εκλογών: «Όσοι ψηφίσουν θα είναι Ελλάς, όσοι δεν ψηφίσουν θα είναι Βουλγαρία». Η αυγή του Εμφυλίου ήδη είχε διαφανεί... Πάνω από 2.000 θανατοποινίτες Τις χρονιές 1950, 1951 και 1952 έγιναν τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, σε μια εποχή που υπήρχαν 17.000 καταδικασμένοι για πολιτικούς λόγους, ενώ στην εξορία ήταν περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι. Οι θανατοποινίτες ξεπερνούσαν τους 2.000. Το 1950 το δεξιό Λαϊκό Κόμμα του Κ. Τσαλδάρη ναι μεν ήρθε πρώτο, αλλά συρρικνωμένο στο 18%, με το Κέντρο να ανεβαίνει, παρά το γεγονός ότι είχε σπάσει σε τρία κομμάτια. Ο Γ. Παπανδρέου βγήκε ισχυρός με ένα αξιόλογο ποσοστό 10%. Η ΕΑΜογενής Δημοκρατική Παράταξη πλησίασε κι αυτή το 10% (9,7%). Το 1951 κερδίζει ο στρατάρχης Παπάγος με τον Ελληνικό Συναγερμό και ποσοστό 36%, με την ΕΔΑ, που είχε ως κύριο κορμό σε στελεχιακό δυναμικό και λαϊκή βάση το εκτός νόμου ΚΚΕ, να κατεβαίνει για πρώτη φορά συγκεντρώνοντας το 10,6% των ψήφων, ενώ στη Θεσσαλονίκη έφτασε και το 28%. Ο βασιλιάς Παύλος ήθελε κυβέρνηση συνασπισμού. Μετά την άρνηση του Παπάγου, σχηματίστηκε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Νικ. Πλαστήρα και αντιπρόεδρο τον Σοφ. Βενιζέλο. Ήταν ουσιαστικά η τελευταία παρένθεση κυβέρνησης με κεντρώο πρόσημο, για τα δεδομένα της εποχής, μέχρι και το 1963. Ασπιρίνη για τον καρκίνο Ωστόσο στη συγκεκριμένη κρίσιμη περίοδο τα απόνερα του Εμφυλίου εξακολουθούσαν να ανεβάζουν το θερμόμετρο. Σε μια σπασμωδική απόπειρα να αμβλυνθούν οι αντιθέσεις, το 1952 η κυβέρνηση ψήφισε έναν νόμο που έβγαζε από τις φυλακές όσους πολιτικούς κρατουμένους είχαν καταδικαστεί σε ισόβια. Αυτό, όμως, έμοιαζε σαν ασπιρίνη για τον καρκίνο, αφού οι μάσκες της κυβέρνησης έπεσαν αμέσως. Η βαριά σκιά από τις δυο μεγάλες δίκες και τις τέσσερις εκτελέσεις, όπως αυτή του Μπελογιάννη την ίδια χρονιά, είχαν ως συνέπεια να ανάψουν πάλι τα αίματα. Οι μετεμφυλιοπολεμικές διώξεις δεν είχαν σταματημό... Οι «χώροι» Στις ακραία πολωμένες εκλογές του 1952 παγιώνονται περισσότερο από ποτέ οι «χώροι». Ο Αλέξανδρος Παπάγος εκπροσωπεί πια ξεκάθαρα το σύνολο της Δεξιάς με τον Ελληνικό Συναγερμό (49,2%, με 247 στις 300 έδρες!), το Κέντρο με τα συνεργαζόμενα κόμματα περιορίστηκε στο 38%, ενώ η ΕΔΑ (9,5%) με το «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος» ενίσχυσε τις διαχωριστικές γραμμές της από το Κέντρο. Από εκείνη τη χρονιά και μετά τις τρεις σερί εκλογές, η χώρα μπήκε σε 11ετή διακυβέρνηση από τη Δεξιά, έτσι όπως αυτή εκφραζόταν αρχικά από τον Εθνικό Συναγερμό και, από το 1956 και ύστερα, από την ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η εκλογική δύναμη των δεξιόστροφων κομμάτων μέχρι το 1963 παγιώνεται σχεδόν στο μισό του σώματος των ψηφοφόρων, δηλαδή στο 45%-50%. Η πιο ισχυρή στήριξη, μάλιστα, ήταν από την περιφέρεια και τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας. Το 1958 η ΕΔΑ με 24,4% γίνεται για πρώτη φορά αξιωματική αντιπολίτευση, πίσω από την ΕΡΕ με 41%. Βία, νοθεία και «Ανένδοτος» Το 1961 υπάρχει μια ακόμα κομβική εκλογική μάχη που μένει στην Ιστορία. Αυτή της βίας και της νοθείας! Ο Καραμανλής καταθέτει στη Βουλή εκλογικό νόμο ενισχυμένης αναλογικής και τον Σεπτέμβριο ιδρύεται η Ένωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου. Τη διενέργεια των εκλογών αναλαμβάνει υπηρεσιακή «βασιλική» κυβέρνηση με πρόεδρο τον στρατηγό Κ. Δόβα, αρχηγό του στρατιωτικού «οίκου» του βασιλιά. Το περιβόητο «Σχέδιο Περικλής», με βάση το οποίο εξαπολύθηκε η βία σε βάρος κεντρώων και αριστερών, είχε καταρτισθεί στη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από την ΕΡΕ. Οι πιέσεις από το κράτος και το παρακράτος είχαν αρχίσει από το 1958. Κι όλα αυτά ενώ ο μηχανισμός της ΕΡΕ είχε σημαντικό ρόλο στη νοθεία. Η ΕΡΕ κερδίζει δυο χρόνια ζωής ακόμα με 50,8%, η Ένωση Κέντρου παίρνει 33% και το ΠΑΜΕ (ΕΔΑ κ.ά.) συγκεντρώνει 14,6%. Ο Γ. Παπανδρέου ξεκινάει λίγες εβδομάδες μετά και προς το τέλος της χρονιάς τον «Ανένδοτο Αγώνα». Το 1963 γίνεται ένα διάλειμμα στη δεξιά διακυβέρνηση της χώρας, αφού η Ένωση Κέντρου κερδίζει με 42%, με την ΕΡΕ να μένει στο 39% και την ΕΔΑ να παγιώνεται στο 14%. Η μειοψηφική κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, χωρίς τις ψήφους της ΕΔΑ, πέφτει τον Δεκέμβριο και η χώρα πάει σε νέες εκλογές το 1964, τις τελευταίες πριν από τη Δικτατορία. Η νίκη της Ένωσης Κέντρου σαρωτική, αφού ξεπέρασε το 50%. Μεταπολίτευση Το δίπολο που ξεκίνησε με Εθνικό Συναγερμό - ΕΡΕ από τη μια και με την Ένωση Κέντρου από την άλλη, συνεχίστηκε ουσιαστικά και μετά την εφταετία. Στη μεταπολίτευση ο Καραμανλής με τη Ν.Δ. συγκεντρώνει 54% το 1974 και 41% το 1977. Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου από το 13% εκτινάσσεται στο 25% και προετοιμάζεται για την εξουσία, με την Αριστερά να είναι στο 10% και στις δυο εκλογικές μάχες. Αν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ιστορικές τις εκλογές του 1952 με το «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος», του 1958 με την ΕΔΑ να γίνεται για πρώτη φορά αξιωματική αντιπολίτευση και του 1961 με τη βία και τη νοθεία, τότε το 1981 αποτελεί ακόμα μια χρονιά - ορόσημο για τη μεταπολίτευση. Ριζοσπαστικά και σοσιαλιστικά Η «αλλαγή», που ήταν το κεντρικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, το 1981, περιέκλειε σε εκείνο το χρονικό σημείο όχι μόνο μια ελπίδα διακυβέρνησης με ριζοσπαστικά - σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά, αλλά και το οριστικό τέλος μιας εποχής. Ο εκδημοκρατισμός, η αποκατάσταση των αδικιών, η κατάργηση των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων με το κάψιμο των φακέλων κ.ά. υπόσχονταν έναν νέο φρέσκο άνεμο στην πολιτική σκηνή... Απ’ αυτήν την άποψη, μάλιστα, οι πλέον κρίσιμες και κομβικές εκλογές μετά το 1981 είναι σίγουρα αυτές της 25ης Ιανουαρίου. Καμία, άλλωστε, από τις ενδιάμεσες αναμετρήσεις αυτών των 3,5 δεκαετιών δεν έγιναν σε ανάλογο κλίμα, ούτε καν αυτές που ακολούθησαν το σκάνδαλο Κοσκωτά. Και είναι ιστορικές οι εκλογές που έρχονται όχι μόνο επειδή για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του ’50 σπάει οριστικά το δίπολο ιστορικής συνέχειας της Δεξιάς (Ελληνικού Συναγερμού, ΕΡΕ, Ν.Δ.) και Κέντρου (Ένωση Κέντρου, ΠΑΣΟΚ), με τους δυο πόλους εν τέλει να συγκυβερνούν στα χρόνια του μνημονίου, με θολό πια τον προσανατολισμό τους και έχοντας υποστεί σταδιακό άδειασμα της λαϊκής τους βάσης. Αλλά κι επειδή ένα κόμμα προερχόμενο απευθείας από την Αριστερά φλερτάρει όχι απλώς με την πρωτιά, αλλά και με την αυτοδυναμία. Κι ασφαλώς ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μπροστά του ένα μεγάλο στοίχημα, μια ιστορική πρόκληση. Μπορεί ομοιότητες με το ριζοσπαστικό ΠΑΣΟΚ του 1981 να υπάρχουν, όμως οι διαφορές στις συνθήκες, όσον αφορά την οικονομία και την κοινωνία, είναι χαώδεις. Το ΠΑΣΟΚ το 1981 δεν παρέλαβε μια κοινωνία συνθλιμμένη και μια οικονομία χαοτικά κατακερματισμένη, χωρίς καμία πυξίδα, όπως η σημερινή Ελλάδα. Η ελπίδα και η διεκδίκηση, λοιπόν, είναι απαραίτητο να επενδυθούν από τον ΣΥΡΙΖΑ και με τη βεβαιότητα της ασφάλειας για την κοινωνία που δεν ξέρει τι της ξημερώνει. Για να μπει καταρχάς ένα φρένο στον κατήφορο και να δώσει την αίσθηση ότι έχει το πρόγραμμα που οδηγεί σε ανάταξη της οικονομίας, σε αύξηση των θέσεων απασχόλησης, σε διασφάλιση συντάξεων, αλλά και πώς θα γίνει παραγωγικό ένα κράτος εξόχως αντιπαραγωγικό... http://www.topontiki.gr/