Ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΚΩΜΩΔΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 24 Α ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Σχόλιο του Δημήτρη Κατσούλη

Με το πρόσφατα ψηφισθέν νομοσχέδιο του Υπουργείου Ανάπτυξης καταστρώθηκε η συγκρότηση των «Περιφερειακών Επιτροπών  Αναπτυξιακού Σχεδιασµού ΕΣΠΑ για την τοπική αυτοδιοίκηση». Συγκεκριμένα το άρθρο 24^Α του ως άνω ψηφισθέντος νομοσχεδίου ορίζει ότι «1.Σε κάθε Περιφέρεια συγκροτείται µε απόφαση του Διοικητικού Συµβουλίου της Κεντρικής Ένωσης Δήµων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και σύµφωνη γνώµη της Περιφερειακής Ένωσης Δήµων (ΠΕΔ), Περιφερειακή Επιτροπή Αναπτυξιακού Σχεδιασµού (ΠΕΑΣ) ΕΣΠΑ. Η Επιτροπή λειτουργεί ως υποεπιτροπή της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΕΠ και αποτελείται από τους ακόλουθους:α) εκπρόσωπο της ΚΕΔΕ, ως Πρόεδρο της Επιτροπής, β) δύο (2) µέλη του Διοικητικού Συµβουλίου της ΠΕΔ µε τους αναπληρωτές τους, που ορίζονται µε απόφασή του,γ) ένα (1) µέλος του Περιφερειακού Συµβουλίου µε τον αναπληρωτή του, που ορίζεται µε απόφασή του, δ) εκπρόσωπο της Αποκεντρωµένης Διοίκησης, µε τον αναπληρωτή του. 2. Η Περιφερειακή Αναπτυξιακή Επιτροπή ΕΣΠΑ διατυπώνει γνώµη προς τη Διαχειριστική Αρχή του αντίστοιχου Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος (Π.Ε.Π.) σχετικά µε την κατάρτιση και την εξειδίκευσή του, µε τη διαδικασία εκπόνησης των προσκλήσεων και µε τα κριτήρια και τη διαδικασία ένταξης των πράξεων που αφορούν έργα και δράσεις τοπικής ανάπτυξης και ιδίως των πράξεων που εντάσσονται σε κατηγορίες δράσης µε δικαιούχους τους δήµους και ενηµερώνεται από τη Διαχειριστική Αρχή για την πορεία υλοποίησης των πράξεων αυτών. Η Περιφερειακή Αναπτυξιακή Επιτροπή µπορεί να διατυπώνει αντίστοιχες εισηγήσεις προς τις Διαχειριστικές Αρχές των Τοµεακών Επιχειρησιακών Προγραµµάτων σχετικά µε τους άξονες προτεραιότητας ή τους ειδικούς στόχους ή τις κατηγορίες δράσης αυτών που έχουν ως δικαιούχους δήµους και ενηµερώνεται από αυτές για την πορεία υλοποίησής τους. 3. Τα µέλη δεν αµείβονται. 4. Η ΜΟΔ ΑΕ παρέχει τεχνική υποστήριξη των δήµων ως δικαιούχων των ΕΠ του ΕΣΠΑ 2014-2020»

Η παραπάνω διάταξη υπήρξε προφανώς αίτημα της Κεντρικής Ένωσης Δήμων αλλά έχει προκαλέσει την έντονη διαμαρτυρία της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας. Οι Περιφερειάρχες θεωρούν την Περιφερειακή Επιτροπή Αναπτυξιακού Σχεδιασμού ως πρόκληση περιορισμού της δικαιοδοσίας τους στην διαχείριση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος ΣΕΣ 2014-2020. Από την άλλη πλευρά η ΚΕΔΕ μάλλον κατανοεί την Επιτροπή ως βήμα παρέμβασης υπέρ των Δήμων στη διαχείριση των ΠΕΠ αλλά και των τομεακών προγραμμάτων.

Έχουμε την άποψη ότι και οι δύο πλευρές φιλονικούν «επί όνου σκιάς». Η Περιφερειακή Επιτροπή Αναπτυξιακού Σχεδιασμού δεν έχει, όπως καταστρώνεται, κανέναν ουσιαστικό λόγο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Έχει γενικές και αόριστες γνωμοδοτικές αρμοδιότητες χωρίς τη δυνατότητα να επηρεάσει ουσιαστικά την διαμόρφωση των προγραμμάτων και κυρίως την ένταξη των έργων των Δήμων σε αυτά. Η διαχείριση του ΣΕΣ 2014-2020 ήταν και παραμένει απολύτως συγκεντρωτική και έστω ως προς τα ΠΕΠ αναγνωρίζεται ο επίσης συγκεντρωτικός και απόλυτος ρόλος του Περιφερειάρχη. Γιαυτόν εξάλλου τον λόγο οι Περιφερειάρχες δεν έχουν σοβαρούς λόγους να φοβούνται αυτές της Επιτροπές.

Ως προς την σύνθεση της η Περιφερειακή Επιτροπή Αναπτυξιακού Σχεδιασμού επιβεβαιώνει όλα όσα προαναφέρονται. Συγκροτείται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΕ. Πρόεδρος είναι εκπρόσωπος της ΚΕΔΕ, μετέχουν δύο μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της οικείας Περιφερειακής Ένωσης Δήμων, ένα μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου και ένας εκπρόσωπος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αυτή η  Πενταμελής Επιτροπή θα γνωμοδοτεί για όλα όσα αναφέρει η παράγραφος 2 του άρθρου 24^Α!!!  Πρόκειται προφανώς για ένα γνωμοδοτικό όργανο που δεν έχει καμία ουσιαστική αποστολή παρά μόνο να δημιουργήσει ψευδαισθήσεις για την συμμετοχή των Δήμων στο σχεδιασμό του ΠΕΠ.

Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός είναι μία πολύ πιο σύνθετη διαδικασία, ιδίως όταν ενσωματώνεται σε ένα σύστημα δημοκρατικού προγραμματισμού το οποίο για πολλές δεκαετίες είναι ζητούμενο. Η ουσιαστική δημοκρατική διαδικασία  στον αναπτυξιακό σχεδιασμό προϋποθέτει την συνεργασία και την συλλειτουργία των δύο επιπέδων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτή έχει σημασία μόνο όταν επιδιώκεται και οργανώνεται από τις Περιφερειακές και Δημοτικές Αρχές σε κάθε Περιφέρεια εντός των ορίων της τοπικής αυτονομίας, δηλαδή της πολιτικής και διοικητικής αυτοτέλειας όπως ορίζεται στο άρθρο 3 του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας. Ο Περιφερειακός Αναπτυξιακός Σχεδιασμός είναι πρωτίστως αρμοδιότητα των συλλογικών οργάνων, προεξάρχοντος του Περιφερειακού Συμβουλίου. Η κοινή συνεδρία του Περιφερειακού Συμβουλίου και των Δημάρχων της Περιφέρειας ή έστω του Διοικητικού Συμβουλίου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων μπορεί και πρέπει να είναι το ευρύτερο συλλογικό όργανο αναπτυξιακού σχεδιασμού. Ένα τέτοιο αναπτυξιακό συμβούλιο της τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού θα ήταν εύστοχο γνωμοδοτικό σώμα για την διαμόρφωση των επιμέρους Περιφερειακών Προγραμμάτων.

Από την άλλη πλευρά πρέπει να σημειώσουμε ότι οι Περιφερειάρχες ως μονοπρόσωπα αποφασιστικά όργανα λειτουργούν περισσότερο ως κακέκτυπα του κρατικού περιφερειάρχη παρά ως ηγέτες της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Είναι γνωστή εξάλλου από την προηγούμενη περίοδο η διαμόρφωση πελατειακών σχέσεων εξάρτησης μεταξύ των Δημάρχων και του Περιφερειάρχη. Αυτή η παλαιοκομματική και αναχρονιστική πολιτική σχέση διατηρείται και στην νέα θητεία των περιφερειακών και δημοτικών αρχών. Αυτή την σχέση υπηρετεί εξάλλου και η Περιφερειακή Επιτροπή Αναπτυξιακού Σχεδιασμού έτσι όπως συγκροτείται.

Εν κατακλείδι, ο καυγάς μεταξύ των δύο επιπέδων τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ακριβώς η αντανάκλαση των πελατειακών παλαιοκομματικών σχέσεων που ενθαρρύνονται από το Κεντρικό Κράτος. Γιαυτό σε τελική ανάλυση περιορίζει ακόμη περισσότερο την ήδη χειμαζόμενη αρχή της τοπικής αυτονομίας την οποία δυστυχώς και παραδόξως δεν υπερασπίζονται με σθένος τα συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης.