Γιατί η Μέρκελ «αγάπησε» την Ελλάδα...

•  Χειλάς Νίκος /ΒΗΜΑ
•  
• Η Ανγκελα Μέρκελ και οι οικονομικοί επιτελείς της κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τυχόν έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα κόστιζε περισσότερο από την παραμονή της
• Το θετικό πόρισμά της, Τρόικα όπως αποκάλυψε το περιοδικό «Der Spiegel», ήταν «στημένο» και προέκυψε από τη σκόπιμη αλλαγή των οικονομικών παραμέτρων και μεγεθών, που έγιναν με «άνωθεν» εντολές από τους δανειστές.

Η έκθεση της τρόικας, οι έπαινοι της καγκελαρίου και οι εναλλακτικές λύσεις διά «παν ενδεχόμενον»

Σωτηρία στο παρά πέντε: Η εκταμίευση της δόσης των 34 δισ. ευρώ έγινε λίγες εβδομάδες, αν όχι ημέρες, πριν από την επίσημη χρεοκοπία της Ελλάδας. Οι αναλυτές μιλούν λοιπόν δικαίως για «θαύμα». Μόνο που το θαύμα ήταν προγραμματισμένο. Ο προγραμματισμός του άρχισε ήδη στα τέλη του περασμένου καλοκαιριού, όταν η Ανγκελα Μέρκελ και οι οικονομικοί επιτελείς της κατέληξαν στο συμπέρασμα – ύστερα από σχεδόν τρίμηνες ταλαντεύσεις – ότι τυχόν έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη όχι μόνο θα κόστιζε περισσότερο από την παραμονή της, αλλά και θα έβαζε σε κίνδυνο ολόκληρη τη νομισματική ένωση. Από τότε συμβαίνουν «πράματα και θάματα» στις ελληνογερμανικές σχέσεις: Η καγκελάριος δηλώνει σε όλους τους τόνους ότι «επιθυμεί να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ», ο πάλαι ποτέ παρίας της Ευρώπης Αντώνης Σαμαράς γίνεται δεκτός με ανοιχτές αγκάλες στο Βερολίνο, ενώ η τρόικα, αντί να κατακεραυνώνει από έξη την Αθήνα, επαινεί εμφατικά το «μεταρρυθμιστικό» έργο της.

Το γεγονός ότι ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν έπαψε να κάνει τον «κακό» δεν χάλαγε τη θαυματουργή εικόνα. Εξάλλου δεν το έκανε επειδή ακολουθούσε διαφορετική γραμμή, αλλά για να διατηρήσει ως την τελευταία στιγμή την πίεση στην Αθήνα - και αυτό μάλιστα, όπως έχει διευκρινίσει ο ίδιος, σε συνεννόηση με τους έλληνες πολιτικούς.

Το μεγαλύτερο ίσως των «θαυμάτων» ήταν η έκθεση της τρόικας, στη βάση της οποίας δόθηκε το «πράσινο φως» για το δεύτερο πακέτο βοήθειας. Το θετικό πόρισμά της, όπως αποκάλυψε το περιοδικό «Der Spiegel», ήταν «στημένο» και προέκυψε από τη σκόπιμη αλλαγή των οικονομικών παραμέτρων και μεγεθών, που έγιναν με «άνωθεν» εντολές από τους δανειστές.

Η δημιουργική - ή μάλλον θαυματουργική - αυτή λογιστική δεν αποτελεί βέβαια καινοτομία. Η αρχή της έγινε με το πρώτο πακέτο βοήθειας, το οποίο καθόριζε το ανώτατο όριο βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους στο 120%. Ο καθορισμός αυτός, όπως ομολογείται ενδιάμεσα, ήταν αυθαίρετος, επειδή δεν στηριζόταν σε κάποια δοκιμασμένα οικονομικά μοντέλα, αλλά στην τύχη: στο γεγονός ότι η Ιταλία, που έτυχε να έχει εκείνη την εποχή χρέος παρόμοιου ύψους, μπορούσε να δανείζεται ακόμη με ανεκτά επιτόκια από τις αγορές.

Στο Βερολίνο το όριο αυτό αποτελούσε ανέκαθεν αντικείμενο σαρκαστικών σχολίων.«Πού βρίσκεται γραμμένο ότι το όριο βιωσιμότητας πρέπει να είναι 120%, 128% ή 135%;»διερωτάτο προσφάτως ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, παραπέμποντας στο γεγονός ότι η Ιαπωνία παρά το πανύψηλο 214% του χρέους της παραμένει «μαγνήτης» για τους επενδυτές.

Ετσι κι αλλιώς το «θαύμα», που σφράγισε αναδρομικά ολόκληρο το 2012, έγινε, και σε αυτό δεν είναι αμέτοχη η Αθήνα. Οι γερμανοί πολιτικοί διαπιστώνουν ομόφωνα ότι, για πρώτη φορά από το ξέσπασμα της κρίσης, μια ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο ψηφίζει μεταρρυθμιστικούς νόμους αλλά και κάνει πολλά για να τους εφαρμόσει. Και σε αυτό, τονίζουν, έχει συμβάλει αποφασιστικά ο κ. Σαμαράς, ο οποίος από persona odiosa (μισητό πρόσωπο) έχει μεταβληθεί τώρα στον «ντάρλινγκ» της κυρίας Μέρκελ. Ολα δείχνουν ότι το ειδύλλιό τους θα συνεχιστεί στην παλιά βάση: την πλήρη εφαρμογή του δεύτερου μνημονίου. Κι αυτό για τρεις κυρίως λόγους:

Πρώτον, επειδή ποντάρει σε αυτό η γερμανική κυβέρνηση. Τυχόν αποτυχία του θα ήταν και δική της αποτυχία.

Δεύτερον, επειδή η υλοποίηση του μνημονίου συνοδεύεται από δρακόντειους ελέγχους και βαριές «τιμωρίες» σε περίπτωση παραβίασής του.

Και, τρίτον, επειδή το μνημόνιο εντάσσεται σε ένα γενικότερο σχέδιο «σωτηρίας» της Ευρώπης, που περιλαμβάνει το Σύμφωνο Σταθερότητας, το Σύμφωνο Ανάπτυξης, τον ευρωπαϊκό έλεγχο τραπεζών και πάει λέγοντας… «Το 2012 ήταν το πρώτο στη διάρκεια της κρίσης κατά το οποίο η σωτηριολογία μεταφράστηκε πραγματικά σε πολιτική σωτηρίας»έλεγε αναλυτής. Αυτή όμως, πρόσθεσε, μπορεί να ευδοκιμήσει μόνο ως σύνολο.

Παρ’ όλα αυτά: Οι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να καταστρέψουν το ειδύλλιο δεν είναι λίγοι. Αυτοί προέρχονται από το χάλι της ελληνικής οικονομίας, το οποίο δεν μπορεί να θεραπευθεί χωρίς «κούρεμα» των ομολόγων των δημόσιων δανειστών. Και, πολιτικά, από την αυξανόμενη αστάθεια της ελληνικής κυβέρνησης.

Εν όψει αυτής της αστάθειας, το Βερολίνο ενισχύει από τη μία όσο μπορεί την  κυβέρνηση Σαμαρά, από την άλλη όμως αναζητεί και εναλλακτικές λύσεις για την περίπτωση κατάρρευσής της - δίνοντας πρώτη προτεραιότητα στη διαδοχή της από ένα νέο κεντροδεξιό κόμμα με σαφή «ευρωπαϊκό» προσανατολισμό. Για καλό και για κακό όμως σπεύδει να αποσαφηνίσει και τη θέση του έναντι μιας ενδεχόμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.

«Δεν θέλουμε να επαναλάβουμε το λάθος του 2000, όταν η Ευρωπαϊκή Ενωση έθεσε σε καραντίνα τον συνασπισμό του Λαϊκού Κόμματος με τους ακροδεξιούς Φιλελεύθερους του Γεργκ Χάιντερ» δήλωνε τις προάλλες έγκυρος γερμανός διπλωμάτης.

Παρ’ όλο λοιπόν που το Βερολίνο συνεχίζει να βάζει στον ίδιο σάκο τους ακροδεξιούς και τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν προτίθεται να πει «όχι» σε διαπραγματεύσεις με μια αριστερή κυβέρνηση - ανεξάρτητα βέβαια από το ποια μορφή θα πάρουν αυτές και αν ποτέ ευοδωθούν.

Η αστάθεια εντείνεται και από έναν άλλον παράγοντα: την πολιτική συγκυρία στη Γερμανία. Οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2013 απαγορεύουν στη γερμανική κυβέρνηση να δώσει μια «διαρκή λύση» στο ελληνικό πρόβλημα, λέγοντας δηλαδή ξαφνικά το μεγάλο «ναι» στο «κούρεμα».

Αυτή η ασάφεια όμως θα αποτελεί πηγή συνεχών αναταραχών το ερχόμενο εννεάμηνο. Και από την ένταση και την έκτασή τους θα εξαρτηθεί αν το «θαύμα» στη σχέση Μέρκελ – Σαμαρά θα μείνει χριστουγεννιάτικο ή θα εξελιχθεί σε διαρκές.