Συνωμοσία του establishment ή, απλώς, ταξική πάλη;

Toυ Χρήστου Λάσκου

Το κειμενάκι αυτό γράφεται με αφορμή μια χριστουγεννιάτικη παρέμβαση του Γιάννη Βαρουφάκη (protagon, 24-12-2012), η οποία, στην προσπάθειά της να απαντήσει σε έναν σωρό συκοφαντιών εναντίον του αναφορικά με τη σχέση του με την οικογένεια Παπανδρέου, θέτει ένα καθοριστικό από θεωρητική, στρατηγική, κι έτσι και εντελώς πρακτική, άποψη για την Αριστερά.

Αφού διευκρινίσω με την προσήκουσα παρρησία τη γνώμη μου πως αυτές οι επιθέσεις στο Βαρουφάκη είναι τόσο φανερά υποβολιμαίες και εξόφθαλμα σκόπιμες, που δεν αξίζουν την οποιαδήποτε ουσιαστική απάντηση –και νομίζω πως κακώς ασχολήθηκε ο ίδιος- ας έρθω στο θέμα, παραθέτοντας ένα απόσπασμα από το άρθρο του.

Γράφει, λοιπόν, ο Βαρουφάκης: «Όσοι έχετε παρακολουθήσει, από το protagon ή αλλού, την στάση μου καθ’ όλη την διάρκεια της κυβέρνησης Παπανδρέου γνωρίζετε καλά ότι δεν είχα ποτέ καμία αναστολή στο να την «λούζω» σχεδόν καθημερινά με την πιο σκληρή κριτική που μπορεί να ασκηθεί εντός του πλαισίου της κοσμιότητας. Πίστευα, και εξακολουθώ να πιστεύω, ότι στην κυβέρνηση Παπανδρέου-Παπακωνσταντίνου αξίζει η πολιτική καταδίκη – ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα την κρίνει πολύ σκληρά και πως η διαχείριση της Κρίσης από αυτήν θα αποτελεί καλό case-study για το πως δεν πρέπει να διαχειρίζεται κανείς μια Κρίση. Όμως, άλλο η πολιτική καταδίκη και εντελώς άλλο η συκοφαντία. Άλλο το να κρίνεις πως η κυβέρνηση Παπανδρέου ενστερνίστηκε την λάθος ανάλυση των αιτίων της Κρίσης, πως αρνήθηκε να ασκήσει βέτο (ως όφειλε) σε ευρωπαϊκές πολιτικές που αποδείχθηκαν καταστροφικές για ολόκληρη την Ευρώπη, πως έλεγε ψέμματα κατά συρροήν στον ελληνικό λαό και στους εταίρους μας, πως συντάχθηκε με την εντόπια Κλεπτοκρατία Τραπεζιτών-ΜΜΕ-Εργολάβων (έως ότου οι τελευταίοι τους εγκατέλειψαν)... και εντελώς διαφορετικό το να λες ότι ο τέως πρωθυπουργός οδήγησε εσκεμμένα την χώρα στην πτώχευση ώστε, μαζί με τον αδερφό του, να κερδίσουν αμύθητες περιουσίες από την εξαργύρωση των CDS του... Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου».

Εγώ κι ο Τσακαλώτος, για το ίδιο θέμα, ένα περίπου χρόνο πριν (Χωρίς Επιστροφή, εκδ. ΚΨΜ, 2011) σημειώναμε: «[Η] κυβέρνηση [Παπανδρέου] συνειδητά ενέπλεξε τον ελληνικό λαό σε μια εξοντωτική περιπέτεια δίνοντας με μεγάλη προθυμία τη δυνατότητα στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο να έχει ένα ιδανικό πειραματόζωο, που άνοιγε παντού στην Ευρώπη το δρόμο για την επιβολή των πιο άγριων ταξικών πολιτικών ενός ολόκληρου αιώνα».

Και ξέρω, επειδή ο Βαρουφάκης είχε την καλοσύνη να παρουσιάσει το συγκεκριμένο βιβλίο στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 2011, πως η βασική του διαφωνία μαζί μας συνίστατο ακριβώς σε αυτό το σημείο. Όπως καταλαβαίνετε πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα. Λίγα σχόλια, άρα, θα είχαν ενδιαφέρον και, ίσως, στο μέλλον αυτή η συζήτηση να ανοίξει στην έκταση, που, νομίζω, της αναλογεί.

Τι συνέβη, λοιπόν, εκεί, στην καμπή του 2009-2010; Είχαμε την συνομωσία ενός στενού οικογενειακού κύκλου και των παρατρεχάμενών του, ώστε να ευνοηθούν συγκεκριμένα προσωπικά συμφέροντα; Όσο κι αν δεν έχω σε καμία εκτίμηση διαγενεακώς την οικογένεια Παπανδρέου, από το Γέρο των Δεκεμβριανών, μέχρι τους μετέπειτα παπατζήδες, με αποκορύφωμα ασυνάρτητης ανοησίας και ιδιοτέλειας την τελευταία φουρνιά, δεν νομίζω πως ήταν αυτό που παίχτηκε –αν και η διάσταση αυτή δεν πρέπει να διαγραφεί εντελώς σε αυτόν τον καιρό των δεκάδων λιστών.

Μήπως, όμως, έφθανε η ασυνάρτητη ανοησία, η οποία θα συνέβαλλε σίγουρα στον ενστερνισμό της «λάθος ανάλυσης των αιτιών της Κρίσης», για να εξηγήσει το πράγμα; Δεν το πιστεύω, στο μέτρο που η αστική εξουσία είναι ένα πλέγμα πολύ ισχυρότερο από την κυβερνητική «κορυφή» του. Με άλλα λόγια, για να θυμηθούμε το Νίκο Πουλαντζά και τον Erik Olin Wright, μεταξύ άλλων, το πραγματικό κόμμα της αστικής τάξης, το καπιταλιστικό κράτος δηλαδή, «ολόκληρο και ταυτοχρόνως», είναι που κάνει το κουμάντο, με τη δική του δομική λογική. Γι’ αυτό κιόλας ο μαρξισμός πάντοτε επέμενε πως πρώτος όρος μιας κοινωνικής αλλαγής είναι ο ριζικός μετασχηματισμός της κρατικής μηχανής ή η καταστροφή και ανασύστασή της προς το αντίπαλο ταξικό συμφέρον.

Πολύ περισσότερο μάλιστα που, στην υπο συζήτηση περίπτωση, η προσχώρηση του ΠΑΣΟΚ σε αυτή τη δομική λογική, που στις τελευταίες δεκαετίες πήρε το όνομα του νεοφιλελευθερισμού, ήταν από πολύ καιρό ενθουσιώδης. Όλα δείχνουν πως ήταν αυτό το κόμμα, πολύ περισσότερο και από την ίδια τη δεξιά ΝΔ, που κινήθηκε μακριά σε αυτό το δρόμο. Η πρόθεση να αντικατασταθούν οι εργαζόμενοι από τους απασχολήσιμους,  η ιδέα των χαμηλών ασφαλιστικών εισφορών για τους νέους, μαζί και η ευελφάλεια, τα vouchers και οι «αριστείες», οι επιτελεσμένες ιδιωτικοποιήσεις σχεδόν των πάντων, όλος ο σκληρός πυρήνας του επελαύνοντος «παγκοσμιοποιημένου» καπιταλισμού, είναι συνδεμένα κατεξοχήν με τα ονόματα του Σημίτη, του Παπανδρέου και της Διαμαντοπούλου, παρά του Καραμανλή και του Προκόπη Παυλόπουλου.

Στην πραγματικότητα, λοιπόν, αυτά που μας συμβαίνουν από το 2009 και μετά δεν είναι παρά η παροξυσμική συνέχεια, σε πολύ ευνοϊκές για το κεφάλαιο συνθήκες, αυτής της πάγιας ταξικής στρατηγικής. Το είπαν, άλλωστε, πολλές φορές μόνοι τους οι άνθρωποι, από τον Πάγκαλο και τον Χρυσοχοΐδη, μέχρι το Ραγκούση και τον Παπανδρέου: «κι αν δεν υπήρχε το Μνημόνιο, θα έπρεπε να το εφεύρουμε». Και υπήρξαν θαυμαστά αταλάντευτοι τις πολλές φορές, που χρειάστηκε να ασκήσουν τη πιο άγρια καταστολή απέναντι στους προνομιούχους συντεχνίτες των 500 ευρώ ή στους τεμπέληδες άνεργους της «εύφορης πλατείας».

Δεν επρόκειτο ούτε για συνωμοσία ούτε για βλακεία. Δεν πρωταγωνιστεί στο δράμα μας ούτε ο Ρασπούτιν ούτε ο Άβερελ Ντάλτον. Γι’ αυτό και η λύση του δράματος δεν βρίσκεται στην προσπάθεια να πειστούν οι κυρίαρχοι διαμορφωτές των συνθηκών να ασκήσουν τη «σωστή» οικονομική πολιτική. Αυτό που έχουμε και του οποίου είμαστε μέρος είναι μια πολύ σκληρή ταξική σύγκρουση, στην οποία αυτή τη στιγμή έχει τη σαφή υπεροχή ο αντίπαλος. Δεδομένου, ωστόσο, πως δεν φαίνεται να έχει λύση στο συστημικό αδιέξοδο που προκύπτει, τέτοια που να μπορεί να του εξασφαλίσει στοιχειώδη νομιμοποίηση, οι πιθανότητες τα πράγματα να αναποδογυρίσουν αυξάνονται συνεχώς.

Ο μαρξιστικός χαρακτηρισμός της μεγάλης αναταραχής, που βιώνει με ζοφερό τρόπο η ανθρωπότητα, ως Κρίσης Υπερσυσσώρευσης δεν είναι συμβατός με κανενός είδους ανθρωπομορφικές εξηγήσεις, συνωμοσιολογικές ή άλλες. Αντίθετα, υποσημειώνει πως ακόμη κι αν οι σύγχρονοί μας καπιταλιστές και πολιτικοί ιθύνοντες είχαν τις καλύτερες των προθέσεων ως προς την κοινωνική τους ωφελιμότητα, οι καταναγκασμοί της συσσώρευσης, δηλαδή της κερδοφορίας, θα ήταν εξίσου αμείλικτοι με αυτούς που υφίστανται τα σημερινά καθάρματα. Και, συνεπώς, αντιλαμβάνεται πως η λύση για τον κόσμο της εργασίας δεν θα προέλθει από την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής, αλλά από ένα ριζικό μετασχηματισμό του ταξικού συσχετισμού δύναμης, που θα αμφισβητήσει δραστικά τον ίδιο τον καπιταλισμό, ο οποίος όλο και περισσότερο εξελίσσεται σε θανάσιμο κίνδυνο για την ίδια την επιβίωση του πλανήτη. Αν δεν συμβεί αυτό ίσως δεν έχουμε ακόμη δει τι σημαίνει πραγματικός ζόφος.

Στο σημείο αυτό είναι που διαχωρίζονται οι ετερόδοξες αναλύσεις και προτάσεις για την κρίση. Οι μαρξιστές επιμένουν κατεξοχήν στον αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό και την ταξική σύγκρουση.
Θα πρέπει, όμως, να επανέλθω…           

από το Rednotebook.gr