Πριν από 37 χρόνια, στις 3 του Σεπτέμβρη του 1974, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, το ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου, ξεκίνησε έναν πολύχρονο αγώνα για την εδραίωση της δημοκρατίας, την ισότιμη συμμετοχή όλων στα κοινά, την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, την ισότητα ευκαιριών και τη δίκαιη κατανομή των βαρών.

Μια γενιά ολόκληρη, η γενιά μου, γαλουχήθηκε με το όραμα της εθνικής ανεξαρτησίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η λέξη αλλαγή συμπύκνωσε το αίτημα του λαού μας για μια διαφορετική Ελλάδα, για μια θετική προοπτική στον τόπο.
37 χρόνια μετά, είναι σίγουρο ότι πολλά έχουν αλλάξει. Παγκοσμιοποίηση, νέες τεχνολογίες, Ενωμένη Ευρώπη, Ευρωζώνη έχουν αλλάξει τους όρους ένταξης της χώρας μας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας, έχουν διευρύνει ευκαιρίες και σύνορα αλλά παράλληλα έχουν εντείνει τον ανταγωνισμό και έχουν μειώσει δραματικά τους βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση εθνικής πολιτικής.
Η δύναμη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. όλ’ αυτά τα χρόνια αντλήθηκε από την ικανότητά του να...
παρακολουθεί τις εξελίξεις, να προσλαμβάνει έγκαιρα τα μηνύματα των καιρών, να τα μετουσιώνει σε σύγχρονες θέσεις και πολιτική δράση, εξασφαλίζοντας πολυσυλλεκτικότητα και σύνθεση απόψεων. Κέρδισε πάντα όταν υπηρέτησε τις αρχές του, όταν έπιασε τον σφυγμό του κόσμου, όταν εκπροσώπησε αυθεντικά λαϊκές δυνάμεις, όταν διαμόρφωσε γύρω από θέσεις, προτάσεις και πολιτική δράση, ισχυρές κοινωνικές συμμαχίες για τομές και μεταρρυθμίσεις. Έχασε όταν απομακρύνθηκε από την κοινωνική του βάση, διαχειρίστηκε εξουσία και παρέκλινε από τις βασικές του αρχές.
Η πολύτιμη αυτή εμπειρία των 37 ετών, πότε στην Κυβέρνηση και πότε στην αντιπολίτευση, πρέπει να μας γίνει οδηγός και πυξίδα για το παρόν και το μέλλον.
Σήμερα, με το ΠΑΣΟΚ στην Κυβέρνηση, το κίνημά μας και καθένας από εμάς έχει τεράστια ευθύνη:
Να αγωνισθούμε για την υλοποίηση προοδευτικών πολιτικών ως μόνη διέξοδο από τη σημερινή βαθειά κρίση, σε αντιδιαστολή με νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες, συντηρητικές επιλογές ή πελατειακές πρακτικές που αναπαράγουν αδιέξοδα.
Να κρατήσουμε ζωντανό το κίνημά μας αυτή τη δύσκολη περίοδο κινητοποιώντας και αξιοποιώντας δημιουργικά, παλαιά και νέα στελέχη, γύρω από συγκεκριμένη πολιτική δράση.
Να αποκαταστήσουμε και να κτίσουμε νέες στέρεες γέφυρες επικοινωνίας και διαλόγου με τη Νεολαία, τους δημοσίους υπαλλήλους, τα συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς, αναβαθμίζοντας τη συμμετοχή και τη λειτουργία τους και συντελώντας στην ουσιαστική αναμόρφωση ξεπερασμένων τρόπων διεκδίκησης και πολιτικής δράσης.
Να θέσουμε «κόκκινη γραμμή» στον αναχωριτισμό, στην ανέξοδη απόρριψη, στην τυφλή καταγγελία αλλά εξίσου και στην «συλλογικότητα της ευθύνης για την κρίση» που είναι μια βαθύτατα αντιδραστική προσέγγιση.
Σύντροφοι και συντρόφισσες,
Για μας, εχθρός δεν είναι η κοινωνία. Δεν μπορούμε να της κουνάμε το χέρι απειλητικά. Εχθρός είναι συγκεκριμένες πρακτικές, συγκεκριμένα άτομα, συγκεκριμένες αντιλήψεις που εξέθρεψαν πελατειακές λογικές και πρακτικές, κλειστά κυκλώματα εξουσίας και μια αγκυλωμένη κορπορατίστικη οικονομία, το κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι ένα μεγάλο παραγωγικό έλλειμμα. Γι’ αυτό φτάσαμε στη σημερινή κρίση.
Θα με ρωτήσετε: είναι δυνατόν σήμερα να ανατρέψουμε το διάχυτο κλίμα αμφισβήτησης, αποδοκιμασίας, ανασφάλειας, οργής, αγωνίας και να δώσουμε στον κόσμο που μας ακούει και μας πιστεύει μια ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, μια θετική προοπτική για τα παιδιά μας;
Μπορούμε να ξαναφέρουμε τον κόσμο δίπλα μας, συμμέτοχο και αγωνιστή, στη δύσκολη και επίπονη αλλά αναγκαία πορεία εξόδου από την κρίση;
Πιστεύω ότι Ναι! Όχι με ψέματα και υπεκφυγές. Όχι φοβούμενοι την πολιτική αντιπαράθεση ακόμα και μέσα στις τάξεις μας. Όχι με απόκρυψη αντιθέσεων που υπάρχουν. Όχι με ψευτοδιλήμματα που πανικοβάλουν, με εκβιασμούς που εξοργίζουν, με εκφοβισμό όσων έχουν αντίθετη άποψη ή μεθοδευμένες επιθέσεις μέσω των ΜΜΕ.
Μπορούμε να ανατρέψουμε την αμφισβήτηση αν δούμε την πραγματικότητα κατάματα, αξιολογήσουμε σωστά την κατάσταση, ιεραρχήσουμε τις προτεραιότητές μας, συνθέσουμε τις διαφορετικές μας απόψεις και υιοθετήσουμε έναν Προοδευτικό Οδικό Χάρτη Εξόδου από την Κρίση. Έναν Οδικό Χάρτη που λαμβάνει υπόψη τις διεθνείς δεσμεύσεις που απορρέουν από το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, αλλά αναδεικνύει στρατηγικές επιλογές που υπηρετούν τις βασικές μας αρχές και τα πιστεύω.
Καταθέτω σήμερα σχετικό κείμενο προς τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και του κόμματος, αλλά και προς κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, ώστε ν’ αποτελέσει τη βάση διαβούλευσης και γόνιμης αντιπαράθεσης. Προτείνω στο Προεδρείο της Συνδιάσκεψης και στον Πρόεδρο και τον Γραμματέα του Κινήματος να συμφωνήσουν στη σύγκλιση Ειδικής Συνεδρίασης του Εθνικού Συμβουλίου τον Νοέμβριο με στόχο την παρουσίαση του τελικού σχεδίου και των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης.
Σύντροφοι και συντρόφισσες,
Το σημερινό διακύβευμα δεν είναι η υιοθέτηση, απόρριψη ή/και συνολική επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου ή του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Τόσο το Μνημόνιο όσο και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα συγκροτούν ένα δεσμευτικό πλαίσιο αμοιβαίων υποχρεώσεων με τους διεθνείς μας εταίρους για δημοσιονομική εξυγίανση και βιώσιμη διαχείριση του χρέους. Αποτελεί προϋπόθεση για τη διασφάλιση της αναγκαίας και απαραίτητης χρηματοδότησης από τους εταίρους μας, για όσο διάστημα η χώρα μας βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα και εξακολουθεί να είναι αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές με ορατό τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Δεν πρέπει να υποτιμούμε την τεράστια προσπάθεια και συμβολή του Προέδρου και του οικονομικού επιτελείου της Κυβέρνησης στη διασφάλιση αυτής της χρηματοδότησης μέσα από άοκνες και συνεχείς διαπραγματεύσεις, που μας επιτρέπουν σήμερα να πληρώνουμε μισθούς, συντάξεις και να καλύπτουμε τις βασικές μας ανάγκες.
Το διακύβευμα σήμερα, το μεγάλο στοίχημα είναι, στο πλαίσιο αυτών των δεσμεύσεων, να κατορθώσουμε να βάλουμε την οικονομία το γρηγορότερο δυνατό σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης, να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας και να ανατρέψουμε τις αδικίες, καθώς το βάρος της προσαρμογής έπεσε μονόπατα στις πλάτες των εργαζομένων και των συνταξιούχων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το τίμημα της κρίσης ήταν και εξακολουθεί να είναι βαρύ:
Εργαζόμενοι και συνταξιούχοι είδαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται απότομα από οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων, ενώ οι όροι εργασίας χειροτέρεψαν.
Η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών μειώθηκε δραματικά από την αύξηση των έμμεσων φόρων και των τιμών.
Οι τράπεζες περιόρισαν στο ελάχιστο τη χορήγηση δανείων και κεφαλαίου κίνησης ακόμα και προς υγιείς επιχειρήσεις.
Πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο και να προχωρήσουν σε απολύσεις εξαιτίας της κατακόρυφης πτώσης του τζίρου στην αγορά, της έλλειψης ρευστότητας και της αύξησης της φορολογίας.
Η ανεργία θέριεψε και η ανασφάλεια είναι διάχυτη.
Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με το γενικευμένο αίσθημα ατιμωρησίας για όσους ευθύνονται για τη σημερινή κρίση, έχουν εντείνει επικίνδυνα την κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς δημοκρατικής εκπροσώπησης και διακυβέρνησης. Το Κίνημά μας, το ΠΑΣΟΚ, αντιμετωπίζει σήμερα μια διευρυμένη κρίση αξιοπιστίας και γενικευμένης αμφισβήτησης προθέσεων και ιδεολογικού προσανατολισμού.
Η πορεία αυτή πρέπει και μπορεί να ανατραπεί το γρηγορότερο δυνατό.
Μπορεί να ανατραπεί καθώς η αδήριτη ανάγκη δημοσιονομικής εξυγίανσης και απομείωσης του χρέους:
Δεν συνεπάγεται ούτε την κατάργηση αναγκαίων κοινωνικών μεταβιβάσεων, ούτε κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων.
Δεν επιτάσσει οριζόντιες μειώσεις μισθών και συντάξεων, διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και αποδυνάμωση της δημόσιας παιδείας, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής ασφάλισης.
Δεν προϋποθέτει εκποίηση της δημόσιας περιουσίας χωρίς όρους και προϋποθέσεις για να πλουτίσουν λίγοι και να χτιστούν νέα τζάκια.
Η υλοποίηση τομών και μεταρρυθμίσεων δεν σημαίνει ενθάρρυνση κοινωνικών αυτοματισμών, περιθωριοποίηση και λοιδορία των θιγόμενων.
Σύντροφοι και συντρόφισσες,
Η κρίση δεν πρέπει με κανένα τρόπο να αποτελέσει άλλοθι για την αποδόμηση ή και εγκατάλειψη των προοδευτικών αναπτυξιακών και κοινωνικών θέσεων του ΠΑΣΟΚ και την παγίωση νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων και επιλογών, με πρόσχημα την αναγκαιότητα εφαρμογής του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος.
Η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης απαιτεί κοινωνικές συμμαχίες και συλλογικότητα για την επίτευξη της ευρύτερης δυνατής κοινωνικής συναίνεσης μετά από διάλογο και συνεννόηση.
Η έξοδος από την κρίση θα επιτευχθεί μόνο μέσα από μια ευρύτατη κινητοποίηση και συσπείρωση κοινωνικών δυνάμεων για διεύρυνση της παραγωγής και της παραγωγικής μας ικανότητας, τη διατήρηση και δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας, και τη διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και προστασίας.
Η ανάπτυξη δεν προέρχεται αυτόματα μέσα από τον αυτόματο πιλότο της λειτουργία των αγορών. Δεν αρκούν χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές, ιδιωτικοποιήσεις και ένα φιλικό θεσμικό πλαίσιο για να έχουμε ανάπτυξη. Η παραγωγική αναδιάρθρωση, οι τεχνολογικοί και κοινωνικοί μετασχηματισμοί και η βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας που αποτελούν συστατικά στοιχεία μιας βιώσιμης αναπτυξιακής διαδικασίας προϋποθέτουν επιχειρησιακό σχεδιασμό σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, κινητοποίηση και συνεργασία των κοινωνικών εταίρων, συνέργιες δράσεων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ουσιαστική συμμετοχή και στήριξη από την τοπική αυτοδιοίκηση, συστηματική και αδιάκοπη υποβοήθηση σε όλα τα στάδια υλοποίησης από υπηρεσίες κατάλληλα στελεχωμένες, αποτελεσματική και γρήγορη επίλυση διαφορών και αντικρουομένων συμφερόντων. Η διαδικασία της ανάπτυξης, τέλος, επιφέρει μεγάλες κοινωνικές ανακατατάξεις. Άλλοι μπορεί να πλουτίσουν γρήγορα και άλλοι να περιθωριοποιηθούν. Γι’ αυτό η ανάπτυξη είναι βαθύτατα πολιτική διεργασία που απαιτεί, στο πλαίσιο εθνικού και περιφερειακού δημοκρατικού προγραμματισμού, όχι μόνο ουσιαστικό διάλογο και συνεργασία των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων που διαθέτει ο τόπος, αλλά και τη λήψη αντισταθμιστικών μέτρων για την επίτευξη δίκαιης κατανομής του βάρους της προσαρμογής μεταξύ όλων των εμπλεκομένων.
Απαιτεί, επίσης, συνεχή διοχέτευση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία με λογικούς όρους, χωρίς αθέμιτες χρεώσεις, καταχρηστικές πρακτικές και απρόσκοπτη χρηματοδότηση επενδύσεων μακροχρόνιας απόδοσης. Απαιτεί δηλαδή ενδυνάμωση των θεσμών ελέγχου και εποπτείας παράλληλα με τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού δημόσιου πυλώνα στο τραπεζικό μας σύστημα.
Απαιτεί επίσης:
· Τολμηρά και αποφασιστικά βήματα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής που θα επιτρέψουν τη σταδιακή αλλά αναγκαία ανακατανομή του βάρους της προσαρμογής.
· Κατοχύρωση διαφάνειας με διασφάλιση, του δημοσίου συμφέροντος και θετικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων από τη διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων και την αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου. Να μη γίνουν οι ιδιωτικοποιήσεις όχημα για τον πλουτισμό κάποιων.
· Απαιτεί ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, στοχευμένη κοινωνική πολιτική και ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες εκπαίδευσης, υγείας και πρόνοιας.
· Απαιτεί ηλεκτρονική διακυβέρνηση παντού για διαφάνεια, λογοδοσία και καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη.
Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι ανέφικτο για την Κυβέρνηση. Οφείλουμε να τα στηρίξουμε και να τα αναδείξουμε.
Για τα το πετύχουμε όμως, για να ανατρέψουμε το κακό κλίμα, πρέπει να υπάρξει ένα ζωντανό κίνημα, ένα κόμμα που λειτουργεί ως έγκυρος και αποτελεσματικός φορέας ενημέρωσης, κινητοποίησης και συλλογικής πολιτικής δράσης. Ένα κόμμα, θεματοφύλακας αρχών και αξιών, που δεν φοβάται να παρακολουθεί και να αξιολογεί θετικά, ή ακόμα και αρνητικά, κυβερνητικές πρωτοβουλίες και να θέτει, αν και όπου χρειάζεται, «κόκκινες γραμμές».
Γι΄ αυτό απαιτείται η ουσιαστική αναβάθμιση και πολιτική λειτουργία όλων των οργάνων, από τις νομαρχιακές επιτροπές μέχρι το Εθνικό και το Πολιτικό Συμβούλιο και τους Τομείς του Κινήματος και οργανωμένος διάλογος με τη Νεολαία και τις κοινωνικές δυνάμεις που μας στηρίζουν, με τις οποίες πρέπει να συνδιαμορφώσουμε μια νέα κοινωνική συμμαχία.
Τώρα, μέσα στην κρίση, πρέπει να τολμήσουμε. Αυτός είναι και ο στόχος της κατάθεσης του κειμένου διαβούλευσης «Για έναν Προοδευτικό Οδικό Χάρτη Εξόδου από την Κρίση» .