Νeue Ζurcher Ζeitung: Η σχέση Αθήνας-Βερολίνου και το οδυνηρό θέμα των αποζημιώσεων

 Στο θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων αναφέρεται σε σημερινό δημοσίευμά της η ελβετική εφημερίδα "Νeue Ζurcher Ζeitung". Η Ελλάδα ουδέποτε παραιτήθηκε ρητά από τις αποζημιώσεις και την επιστροφή του αναγκαστικού δανείου, σημειώνει η εφημερίδα της Ζυρίχης, σε αντίθεση με το Βερολίνο που υποστηρίζει ότι όλα τα θέματα έχουν λυθεί στο πλαίσιο της επανένωσης

Αναλυτικά, το δημοσίευμα αναφέρει: "Το 1965 ο τότε καγκελάριος Λούντβιχ Ερχαρντ φέρεται να υποσχέθηκε στην ελληνική κυβέρνηση ότι θα επιστραφεί το αναγκαστικό δάνειο από την εποχή των ναζί, όταν επιλυθεί όμως το θέμα της επανένωσης της Γερμανίας.
Αυτό προκύπτει από ένα κείμενο το οποίο επεξεργάστηκε η επιστημονική επιτροπή της γερμανικής βουλής του 2014. Το χιτλερικό καθεστώς κατέλαβε την Ελλάδα από το 1941 έως το 1944 και εξανάγκασε την Τράπεζα της Ελλάδας να χορηγήσει δάνειο στην τράπεζα του Γ΄ Ράιχ. Το υπόλοιπο της οφειλής ανερχόταν στο τέλος του πολέμου σε 476 εκ. μάρκα της εποχής. Αν υπολογισθεί τόκος 3% το ύψος της οφειλής θα έφθανε σήμερα περίπου στα 9,4 δις δολάρια.
Ο Έρχαρντ και το αναγκαστικό δάνειο
Έντούτις, σε σχετική επερώτηση στο γερμανικό κοινοβούλιο το 1966 η κυβέρνηση απάντησε ότι δεν έδωσε ποτέ μια τέτοια υπόσχεση. Δύσκολα όμως μπορεί να ανασυντεθεί η αλήθεια 70 χρόνια μετά. Αν μιλά κανείς για το αναγκαστικό δάνειο ισχύει η σύμβαση της Χάγης του 1907. Σύμφωνα με αυτήν οι κατακτητές επιβαρύνονται με το κόστος του στρατού και της διοίκησης.
Έτσι έρχεται στο προσκήνιο ο σκοπός της χρήσης του αναγκαστικού δανείου. Ο εμπειρογνώμονας για θέματα Ελλάδας Εμπερχαντ Ρόντχολτς εξήγησε πρόσφατα στον ξένο τύπο ότι το αναγκαστικό δάνειο δεν ταιριάζει σε αυτό το πλαίσιο. Ο Χίτλερ το χρησιμοποίησε περισσότερο για την εκστρατεία της Αφρικής. Κατά τον Ρόντχολτς αυτό είναι το κρίσιμο στην υπόθεση της ελληνικής απαίτησης για την επιστροφή του αναγκαστικού δανείου. Ξεκάθαρο, όμως, δεν είναι, διότι η Ελλάδα δεν προσέφυγε ποτέ σε δικαστήριο για να εξετασθούν από αυτό οι ενδεχόμενες απαιτήσεις της.
Θα ήταν, εντούτοις, λάθος να θεωρηθεί ότι οι απαιτήσεις για αποζημιώσεις και η επιστροφή του αναγκαστικού δανείου είναι ένα κατασκεύασμα της φαντασίας της ελληνικής κυβέρνησης υπό τον Αλέξη Τσίπρα. Απλώς το απαιτεί με δυναμικά και το συνδέει με πονηρό τρόπο με την κρίση χρέους. Αυτό είναι ένας εμφανής ελιγμός και ενισχύει μόνο την αμυντική θέση του Βερολίνου. Το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων, στο οποίο εμπίπτει και το αναγκαστικό δάνειο, έχει επιλυθεί πολιτικά και νομικά εδώ και καιρό, επαναλαμβάνουν ευκαιρίας δοθείσης οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι. Εκτός τούτου η Γερμανία έχει συνάψει συμφωνία με την Αθήνα το 1960 για να αποζημιωθούν οι διωχθέντες από τη δικτατορία των ναζί. Πλήρης δεν ήταν όμως αυτή η συμφωνία.
Τα θέματα των αποζημιώσεων δεν συμπεριελήφθησαν
Τι επικαλείται η γερμανική κυβέρνηση με αυτές τις δηλώσεις; Η συνθήκη του Λονδίνου ανέβαλε την εξέταση του θέματος των αποζημιώσεων. Θα επιλύονταν σε μια μελλοντική συνθήκη ειρήνης μιας ενωμένης Γερμανίας. Κάτι τέτοιο έμοιαζε το 1965 , όταν ο Ερχαρντ υποσχόταν την επιστροφή στους Ελληνες εκτός ορατού μέλλοντος. Το 1990 όμως είχε φτάσει η στιγμή. Η συνθήκη 2+4 του Σεπτεμβρίου 1990 μεταξύ των δύο Γερμανιών, των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Μ. Βρετανίας και της τότε Σ. Ενώσεως δεν αναφέρεται ούτε με μια λέξη όμως στο θέμα των αποζημιώσεων.
Το Βερολίνο υποστηρίζει λοιπόν τώρα ότι ήταν βούληση των συμβαλλομένων μερών να μην εξετάσουν αυτό το θέμα, με την οποία υποδηλώνεται εμμέσως ότι το θέμα έκλεισε για πάντα. Ο τότε σύμβουλος του Χ. Κολ, ο Χόρστ Τέλτσικ, είπε στο δημόσιο γερμανικό ραδιόφωνο ότι η γερμανική κυβέρνηση συνειδητά δεν ήθελε μια συνθήκη ειρήνης λόγω του εμπεριεχομένου κινδύνου να απαιτηθούν αποζημιώσεις. Και το ναζιστικό καθεστώς ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση με 50 χώρες.
Επρεπε η Αθήνα να εγείρει αξιώσεις το αργότερο το 1990; Προς αυτήν την κατεύθυνση επιχειρηματολογεί ο Τέλτσικ. Η Ελλάδα υπέγραψε, λοιπόν, την Χάρτα των Παρισίων το 1990, με την οποία "έλαβε με ικανοποίηση υπόψη τη συνθήκη 2+4". Ούτε στη χάρτα, όμως, γίνεται κανένας λόγος για αποζημιώσεις. Υπάρχει επομένως αμφιβολία ως προς το αν μπορεί να ερμηνευθεί η φράση αυτή τόσο ευρέως, δηλαδή, ώστε να περιλαμβάνει και τις αποζημιώσεις, σημειώνει η επιστημονική επιτροπή τη γερμανικής βουλής.
Ζητούνται συμβολικές κινήσεις
Περαιτέρω η Αθήνα με ρηματική διακοίνωση προς το Βερολίνο το 1995 δήλωνε ότι η χώρα δεν έχει παραιτηθεί από τις αξιώσεις της για τις αποζημιώσεις. Αυτός ο ισχυρισμός απορρίφθηκε και τότε από το Βερολίνο.
Χωρίς αμφιβολία η Γερμανία δεν θα μπορούσε να ορθοποδήσει ποτέ αν οι νικητές είχαν επιμείνει στις αποζημιώσεις όλων των ζημιών και των θυμάτων. Τα εγκλήματα ήταν τόσο μεγάλα ώστε δεν θα μπορούσε ποτέ να να διαθέσει τόσο χρήματα. Η έξυπνη ιδέα των Aμερικανών ήταν ότι μια ευημερούσα Γερμανία θα ήταν προς όφελος της παγκόσμιας κοινότητας. Από το επακολουθήσαν γερμανικό οικονομικό θαύμα επωφελήθηκαν, μέσω χρηματικών μεταφορών στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ενοποίησης και χώρες όπως η Ελλάδα, επιχειρηματολόγησε ο διεθνολόγος Φρανκ Σόρκοπφ στο Spiegel. Ο ίδιος θεωρεί επίσης ότι οι ελληνικές απαιτήσεις έχουν και ηθικά εκπληρωθεί. Και ενώ για το αναγκαστικό δάνειο θα μπορούσαν να είναι αρμόδια τα ελληνικά δικαστήρια, περαιτέρω αξιώσεις θα ναυαγούσαν, διότι η Γερμανία υπόκειται μεν στη δικαιοδοσία του διεθνούς δικαστηρίου από το 2008, αλλά αυτό δεν είναι αρμόδιο αναδρομικά.
Μολαταύτα θα υπήρχαν ίσως πιο έξυπνες αντιδράσεις από το μονοσύλλαβο όχι του Βερολίνου. Το θέμα επιβαρύνει τις γερμανο-ελληνικές σχέσεις εδώ και χρόνια. Μπορούν να γίνουν απλές συμβολικές κινήσεις. Αυτές θα μπορούσαν να αποτελούνται από κοινές επιτροπές ιστορικών ή από ένα γερμανικό ταμείο το οποίο να χρηματοδοτεί projects και να καταβάλει αποζημιώσεις (στους παθόντες)".