«Μαμά μη μ' αφήνεις...»

Πρώτο κουδούνι σήμερα για χιλιάδες μαθητές που θα συμμετάσχουν στο μεγάλο... πείραμα που ετοίμασε για τη νέα σχολική χρονιά το υπουργείο Παιδείας (συγχωνεύσεις, τεράστιες ελλείψεις, αλλαγές σε γυμνάσια - λύκεια). Ανάμεσά τους και μια κατηγορία παιδιών που δεν δέχεται εύκολα ότι αυτόν τον δύσκολο (από κάθε άποψη) Σεπτέμβριο η ζωή τους θα αλλάξει ριζικά.

Μιλάμε, φυσικά, για τα περίπου 100.000 «πρωτάκια», που θα βρεθούν αντιμέτωπα με μια νέα πραγματικότητα, η οποία, εκτός από παιχνίδι, φαγητό και ύπνο, περιλαμβάνει και κάποιες... υποχρεώσεις!

Το πρώτο σοκ για τους μαθητές της Α΄ Δημοτικού είναι η απομάκρυνσή τους από το σπίτι και τους γονείς τους για τουλάχιστον πέντε ώρες την ημέρα, γεγονός που δεν αρέσει στα περισσότερα παιδιά και ιδιαίτερα σε εκείνα -λίγα ομολογουμένως- που δεν έχουν πάει παιδικό σταθμό ή νηπιαγωγείο.

Για να αντιμετωπίσετε, λοιπόν, όσο πιο ψύχραιμα και ανώδυνα την «αντίσταση» του εξάχρονού σας, που πηγάζει από τον φόβο και το άγχος του, καλό θα είναι για εσάς, αλλά κυρίως γι' αυτό, να είστε «διαβασμένοι». Ετσι, θα γνωρίζετε πώς να χειριστείτε τις πρώτες μέρες, αν δείτε το βλαστάρι σας, την ώρα που φεύγετε από το σχολείο, να γαντζώνεται πάνω σας και με δάκρυα στα μάτια να σας εκλιπαρεί, γεμάτο απόγνωση, να το πάρετε μαζί σας.

Για αρκετά παιδιά η είσοδος στο σχολείο ενεργοποιεί το άγχος αποχωρισμού, καθώς πιστεύουν ότι η μαμά ή ο μπαμπάς τους δεν θα επιστρέψει να τα πάρει, εξηγούν οι ειδικοί.

«Η μετάβαση στο σχολείο, σ' έναν νέο χώρο με πολλά παιδιά, δημιουργεί στην αρχή αναστάτωση, καθώς το παιδί απομακρύνεται από την ασφάλεια του σπιτιού και των δικών του. Νιώθει ότι χάνει την αποκλειστικότητα και ότι χρειάζεται να αναπτύξει νέες δεξιότητες και συμπεριφορές για να ενταχθεί» εξηγεί η κυρία Φρόσω Μήτσιου, με ειδικότητα στη Σχολική και Εξελικτική Ψυχολογία.

Οι μικροί μαθητές περνούν από τον προφορικό λόγο στον γραπτό, είναι υποχρεωμένοι να κάθονται και να παρακολουθούν με προσοχή τον δάσκαλο, να μοιράζονται τον χώρο με πρόσωπα που δεν τους είναι οικεία, και στο τέλος της ημέρας να παίρνουν και «δουλειά» στο σπίτι· μια νέα κατάσταση που σε πολλά παιδιά δεν αρέσει καθόλου!

«Συνήθως τα παιδί που έχει εμπειρία παιδικού σταθμού ή νηπιαγωγείου μέσα σε δέκα με δεκαπέντε μέρες έχει προσαρμοστεί στο νέο του περιβάλλον. Υπάρχουν όμως παιδιά, συνήθως εκείνα που είναι υπερπροστατευμένα, τα οποία αντιδρούν αρνητικά στην πρώτη τάξη. Οταν συμβεί κάτι τέτοιο, πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως» επισημαίνει μιλώντας στη «δημοκρατία» η παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου.

Τα συμπτώματα

Η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Το πρώτο σύμπτωμα-καμπανάκι για τους γονείς είναι όταν το παιδί παρουσιάζει έντονες αντιδράσεις άγχους ή πανικού και μόνο στο άκουσμα ότι θα πάει σχολείο την επόμενη ημέρα, όπως να κλείνεται στο δωμάτιό του, να κλαίει και να ουρλιάζει. Πολλές φορές γίνεται επιθετικό προς τους γονείς του.

Σε άλλες περιπτώσεις διαμαρτύρεται για σωματικά συμπτώματα, όπως πόνους στην κοιλιά. Επίσης, μπορεί να κάνει εμετό ή παλινδρόμηση σε προηγούμενο στάδιο, όπως η ούρηση και οι νυχτερινοί εφιάλτες. Ακόμη, μπορεί να αρνείται να φάει. Ωστόσο, όταν οι γονείς το πηγαίνουν στον παιδίατρο, δεν διαπιστώνουν κάτι οργανικό.

«Τα παιδιά με σχολική φοβία φαίνονται αρκετά εξαρτημένα και δεν είναι πολύ κοινωνικά. Οταν βρίσκονται μακριά από την οικογένεια, είναι δειλά, συνεσταλμένα» εξηγεί η κυρία Καππάτου και συμπληρώνει: «Πολλές φορές αυτή η άρνηση απορρέει και από υπερβολικές απαιτήσεις των γονέων. Αν μπορέσουν να χειριστούν μία τέτοια κατάσταση σωστά και ψύχραιμα, μπορεί μέσα στις πρώτες μέρες να ξεπεραστεί το άγχος του νέου μαθητή και να προσαρμοστεί γρήγορα στη σχολική κοινότητα».

Ετσι, οι ειδικοί επιστήμονες προτείνουν:

• Από τη στιγμή που το παιδί παρουσιάσει προβλήματα προσαρμογής στο νέο του περιβάλλον, είναι πολύ σημαντικό να μη μείνει στο σπίτι. Πρέπει να συνεχίσει να πηγαίνει σχολείο, όσο κι αν κλαίει, γιατί όταν λείπει συχνά, του δημιουργούνται κενά και ενισχύονται οι δυσκολίες.

• Επίσης, πρέπει να ενημερωθεί αμέσως ο δάσκαλός του. Η προτροπή και ο έπαινος του δασκάλου θα το βοηθήσουν σημαντικά.

• Αν το παιδί συνεχίζει να αντιδρά έντονα και να έχει τα παραπάνω συμπτώματα, καλό θα είναι οι γονείς να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό.

Σε αυτό το σημείο, τονίζουν οι ειδικοί, η συμπεριφορά των δασκάλων παίζει καθοριστικό ρόλο.

Ο δάσκαλος πρέπει να έχει υπομονή και να τα βοηθήσει έτσι ώστε να δεχτούν ότι θα έχουν κάποιες εργασίες στο σπίτι. Από την άλλη, όμως, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, το διάβασμα ειδικά στην Α΄ Δημοτικού πρέπει να είναι από μισή έως μία ώρα. Είναι λάθος να μην έχει χρόνο να παίζει το παιδί, γιατί βρίσκεται σε μια ηλικία που η φαντασία του είναι παραγωγική και μέσα από το παιχνίδι μαθαίνει να αντιμετωπίζει τα συναισθήματά, τα άγχη και τους φόβους του.

Ρίτα Μελά