Εμπόριο σπόρων, Εμπόριο με προδιαγραφές

Το 2016 κανείς δεν θα μπορεί να εμπορεύεται σπόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν είναι καταχωρημένοι σε εθνικούς καταλόγους μετά από πρόταση της Γενικής Επιτροπής Υγείας & Καταναλωτών (DG SANCO) που τέθηκε σε ψηφοφορία τη Δευτέρα, 6 Μαΐου 2013, στη συνάντηση των Επιτρόπων, που ρυθμίζει το εμπόριο σπόρων σε όλη την ΕΕ.

Η προτεινόμενη νομοθεσία σύμφωνα με την Κομισιόν και τους ανθρώπους του χώρου "έρχεται για να βάλει μια τάξη στα πράγματα". 

Όμως, παράλληλα υπάρχουν  αντιδράσεις από οργανώσεις διάσωσης της αγροτικής βιοποικιλότητας και φορείς βελτίωσης και διάδοσης βιολογικών σπόρων που υποστηρίζουν ότι δυσκολεύει την αναπαραγωγή παραδοσιακών ποικιλιών που δεν έχουν συστηματοποιηθεί νομικά. 

Μετά από πιέσεις χιλιάδων ατόμων και οργανώσεων, το βράδυ της Κυριακής 5 Μαΐου, υπήρξαν κάποιες αλλαγές της τελευταίας στιγμής στον προτεινόμενο νόμο. Συγκεκριμένα ορίσθηκε ότι για μικρές επιχειρήσεις σποροπαραγωγής (με λιγότερους από 10 εργαζόμενους) θα επιτρέπεται να μην εγγράφουν στον επίσημο κατάλογο τους σπόρους που διακινούν. Αυτό ονομάσθηκε «εξειδικευμένη αγορά». Τώρα η σχετική νομοθεσία θα πρέπει να πάει για έγκριση ή τροποποίηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου μπορεί να υπάρξουν κάποιες ακόμα αλλαγές.

Η νέα νομοθεσία περιέχει άμεσους περιορισμούς στην παραγωγή και διάθεση στην αγορά φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού. Οι ποικιλίες σπόρων θα πρέπει να εγγράφονται σε κατάλογο. Μέχρι σήμερα οι σπόροι παράγονται παγκοσμίως, από τους γεωργούς, από τη βιομηχανία σπόρων, από δημόσια ινστιτούτα και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Με τη νέα νομοθεσία, επιβάλλονται περιορισμοί στο εμπόριο για τις παραδοσιακές και σύγχρονες ποικιλίες σπόρων. Παραδοσιακές ποικιλίες που μέχρι τη δημοσίευση του νόμου δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί ή δεν έχουν καταγραφεί, θα υπόκεινται στη νομοθεσία των βιομηχανικών ποικιλιών. Για τον κίνδυνο να μπουν στην «παρανομία» πολλές εμπορεύσιμες παραδοσιακές ποικιλίες φυτών, προειδοποιούν οργανώσεις από την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Σε πρώτη φάση ο περιορισμός θα αφορά τους σπόρους λαχανικών και δέντρων του δάσους. Όμως δίνεται η εξουσία στην Κομισιόν να προχωρήσει σε περιορισμούς και στα υπόλοιπα είδη φυτών σε μεταγενέστερη ημερομηνία.
Σύμφωνα με το νέο νόμο, είναι παράνομο να αναπτυχθούν, να αναπαραχθούν ή να ανταλλαχθούν σπόροι προς σπορά κηπευτικών ή δέντρων, που δεν έχουν ελεγχθεί και εγκριθεί από έναν νέο Οργανισμό, που θα ονομάζεται «Οργανισμός Φυτικών Ποικιλιών της ΕΕ», ο οποίος θα δημιουργήσει μια λίστα των εγκεκριμένων ποικιλιών που θα μπορούν να εμπορεύονται στην ΕΕ. Επιπλέον, θα πρέπει καταβάλλεται ένα ετήσιο τέλος στον συγκεκριμένο Οργανισμό, για να παραμείνουν οι συγκεκριμένες ποικιλίες στον κατάλογο, και αν δεν καταβληθεί τότε θα αφαιρούνται και δεν θα μπορούν να καλλιεργηθούν.

Μετά από τις αντιδράσεις που υπήρξαν και τη δημόσια πίεση, οι βασικές αλλαγές που έγιναν στο σχέδιο νόμου είναι οι εξής:

• Οι κηπουροί των σπιτιών επιτρέπεται να αποθηκεύουν και να ανταλλάσουν μη εγκεκριμένους σπόρους χωρίς να παραβιάζουν το νόμο.
• Ιδιωτικές επιχειρήσεις και μικρές οργανώσεις, μπορούν να παρέχουν ή να πωλούν μη εγκεκριμένους σπόρους κηπευτικών, εφόσον έχουν λιγότερους από 10 εργαζόμενους.
• Τράπεζες πολλαπλασιαστικού υλικού θα μπορούν να αποθηκεύουν μη εγκεκριμένους σπόρους χωρίς να παραβιάζουν το νόμο.
• Δίνεται η δυνατότητα στο μέλλον (χωρίς να προσδιορίζεται με ακρίβεια) να μπορεί να υπάρξουν πιο «εύκολοι κανόνες» για τους μεγάλους παραγωγούς σπόρων κατάλληλων για τη βιολογική γεωργία κ.λ.π. με κάποια μελλοντική νομοθετική διάταξη.

Υπάρχουν ακόμη ρήτρες που στο μέλλον θα μπορούν να αλλάξουν τη νομοθεσία χωρίς να υπάρξει η σχετική ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Παρουσίαση των βασικών σημείων στην πρόταση της DG SANCO:

1. Η υποχρεωτική ένταξη όλων των ποικιλιών σπόρων σε εθνικούς ή ευρωπαϊκούς καταλόγους, προκειμένου να διατίθενται στο εμπόριο.
2. Καθιερώνεται ως κριτήριο ένταξης στους καταλόγους η ύπαρξη επίσημα αναγνωρισμένης περιγραφής μιας ποικιλίας πριν την θέσπιση της νέας νομοθεσίας. Το κριτήριο αυτό αποκλείει την επανατοποθέτηση σε παραγωγικό κύκλο όσων παλαιών ποικιλιών δεν έχουν ήδη περιγραφεί ή αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα. Απαγορεύει επίσης πλέον στους μικρούς παραγωγούς, να παράγουν νέες βελτιωμένες ποικιλίες, βασισμένες στους παλιούς σπόρους.
3. Επιβάλλονται γεωγραφικοί περιορισμοί στην αξιοποίηση των παραδοσιακών ποικιλιών, περιορίζοντας την παραγωγή τους στις περιοχές προέλευσής τους.
4. Επιβάλλονται διαδικασίες ελέγχων στο χωράφι και στο έδαφος καθ΄ όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.

Ολόκληρη η απόφαση (στα αγγλικά):

http://ec.europa.eu/dgs/health_consumer/pressroom/docs/proposal_aphp_en.pdf