Γ. ΣΙΑΓΙΑΝΝΗΣ: ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΥ ΚΥΜΗΣ-ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΡΥΣΤΙΑ

Το κείμενο που ακολουθεί δεν επιχειρεί ασφαλώς να «επιλύσει» αλλά να συμβάλλει στον διάλογο που εσχάτως και κυρίως με πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών αρχίζει να εξελίσσεται και που αφορά στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Καρυστία και ειδικότερα στον Δήμο Κύμης-Αλιβερίου.

Αλλά και αν αυτό είναι εφικτό γιατί όχι και στην προώθηση της επίλυσής του.

Είναι βέβαιο ότι το κείμενο αυτό δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελέσει ένα Αντιπολιτευτικό Βήμα. Αυτού του είδους τη «διαβούλευση» την παραχωρούμε σε άλλους.

Παρ’ όλα αυτά θα πρέπει να τονιστούν τα εξής:

·         Επί 18 μήνες η Δημοτική Αρχή χειρίστηκε και χειρίζεται το θέμα της Διαχείρισης των Απορριμμάτων με τρόπο τουλάχιστον απαράδεκτο και προσχηματικό.

·         Οι πολιτικές σκοπιμότητες και οι εν κρυπτώ ενέργειές της καταρράκωσαν αλλά και ακύρωσαν κάθε έννοια υπευθυνότητας, διαφάνειας και ειλικρίνειας.

·         Ένα κλειστό σύστημα εξουσίας με την κάλυψη ενός απαξιωμένου, χειραγωγημένου και περιθωριοποιημένου ΦΟΔΣΑ (Φορέα Διαχείρισης Απορριμμάτων) επιχείρησε δια μέσων πολιτικών επιλογών – πέρα και έξω από κάθε νομιμότητα και επιστημονική προσέγγιση χωροθετήσεις (Ρέουσα, Λακαπετρέσσα) – να χειραγωγήσει τις τοπικές κοινωνίες αλλά και γενικότερα την κοινή γνώμη.

Οι παλινωδίες των 18 μηνών, οι συνεχείς αλλαγές θέσεων και μεθόδων (Μονόδρι – ΧΑΔΑ Αλιβερίου  – Ρέουσα – Λακαπετρέσσα – ΧΥΤΥ στην Ν. Εύβοια – Εργοστάσιο Ανάκτησης και ΣΜΑ) οριοθετούν και ορίζουν το πλαίσιο της προχειρότητας, της ανικανότητας, του πολιτικού τυχοδιωκτισμού αλλά και των εσκεμμένων πολιτικών επιλογών της τελευταίας περιόδου.

Η μειωμένη ικανότητα διαχείρισης τέτοιων κρίσιμων ζητημάτων (προδήλως επιβεβαιωθείσα), απ’ τη πλευρά της Δημοτικής Αρχής ας ελπίσουμε να μην αποτελέσει το πρόκριμα για την μη επίλυση του κατά γενική ομολογία κρίσιμου προβλήματος και μάλιστα «προβλήματός μας».

Το «πρόβλημά μας» που θα έπρεπε να είχε αναδειχθεί με την έγκαιρη, έγκυρη, πολύπλευρη, συνεχή και κυρίως Δημόσια Ενημέρωση σε όλα τα - κατά τα άλλα κρυφά - στάδια της διαδικασίας.

Γιατί ο Πολίτης, ο Δημότης πρέπει να είναι απόλυτα ενημερωμένος.

Γιατί μόνο ο ενημερωμένος Δημότης συμμετέχει, παίρνει πρωτοβουλίες και γίνεται εγγυητής της κάθε μικρής ή μεγάλης προσπάθειας.

Αντί όμως τα παραπάνω, είχαμε διθυραμβικές από άλλο πλανήτη ανακοινώσεις, προαποφασισμένα χωροταξικά σενάρια, κατασκευή προπαγανδιστών που από θύτες κινδύνευσαν να γίνουν και θύματα, ιλουστρασιόν φυλλάδια και γενικά κακέκτυπα αποτυχημένων προπαγανδιστικών μηχανισμών, που έχουν την αφετηρία τους στην αυτοδιοικητική και πολιτική ένδοια του εντολέα τους.

Η απόλυτα δίκαιη κάτω από αυτές τις συνθήκες αντίδραση της κοινωνίας και των πολιτών, «παραδόθηκε» στον Αστυνομικό έλεγχο και την «ιδέα» της καταστολής.

Η Αστυνόμευση της Δημοκρατίας και της διαφορετικότητας της άποψης, η έλλειψη πολιτικής συνεννόησης για το καλό του τόπου, αλλά και ο πρωτόγνωρος φόβος απ’ την κατ’ επανάληψη προκληθείσα λαϊκή οργή μας κατέστησαν – για άλλη μία φορά – γνωστούς στο Πανελλήνιο, για τα γεγονότα εκείνης της Παρασκευής της 6^ης Ιουλίου όπου Δημοτική πλειοψηφία και Αστυνομία – με αποκλεισμένη την Αντιπολίτευση – «προήγαγαν» το θεσμό της Τοπ. Αυτοδιοίκησης!!!

Το κακοστημένο και κατευθυνόμενο σενάριο προέβλεπε την εξπρές γνωμοδότηση της ανεκδιήγητης Αιρετής Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας που με απίστευτη προχειρότητα – υπό την πίεση απορρόφησης των πιστώσεων και όχι μόνο! – γνωμοδότησε θετικά για μελέτες-αντίγραφα (copy paste) αυθαιρέτων και χαλκευμένων επιστημονικών προσεγγίσεων και απαράδεκτων σημειακών χωροθετήσεων.

Έτσι τα μέλη της Επιτροπής Περιβάλλοντος εκτός από αυτά της Εύβοιας, γνωμοδότησαν με βάση την πολιτική σκοπιμότητα του εγχειρήματος και όχι τα ρεαλιστικά δεδομένα που συνθέτουν το όλο εγχείρημα.

Και αυτό βέβαια είναι κρίσιμο ζήτημα Διοίκησης και Δημοκρατικής νομιμοποίησης που η κοινωνία και οι Πολίτες της περιοχής μας το έχουν ήδη λάβει υπ’ όψιν τους.

Όλα τα παραπάνω όμως δεν μπορούν, και δεν πρέπει, να μας οδηγήσουν σε στασιμότητα και αναβλητικότητα στην επίλυση του προβλήματος των Αστικών Στερεών Απορριμμάτων-Αποβλήτων του Δήμου και της περιοχής μας.

Οι υπεύθυνες Δημοτικές Παρατάξεις και Δυνάμεις, με σταθερό γνώμονα το μέλλον του τόπου, με βάσει ισορροπημένες πολιτικές ωφελειών και κόστους στον μεγάλο μας Καλλικρατικό Δήμο και θέλουν και μπορούν να είναι εγγυητές ολοκλήρωσης του εγχειρήματος και του μεγάλου ελλείμματος που με ευθύνη της Δημοτικής Αρχής υπάρχει σήμερα.

Έτσι, εκτός από την σημειακή χωροθέτηση δραστηριοτήτων της Διαχείρισης Απορριμμάτων (που θα τοποθετηθούμε στη συνέχεια) μεγάλη σημασία για εμάς έχει πρωτίστως και η μεθοδολογία αυτής της ίδιας της Διαχείρισης και η επιλογή του κατάλληλου συστήματος.

Συμμετέχοντες και προβληματιζόμενοι εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα σε διεργασίες και σε κινήσεις προβληματισμού και συγκρίσεις μεθόδων, επιλέγουμε τις αρχές της εγγύτητας και της μικρής κλίμακας που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση οικονομικής και φιλοπεριβαλλοντικής διαχείρισης, σε όφελος των πολιτών και της κοινωνίας συνολικά.

Σήμερα λοιπόν, διανύουμε μια περίοδο, στην οποία έχουν δρομολογηθεί διαδικασίες λήψης σημαντικών αποφάσεων στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων, οι οποίες θα την καθορίσουν με μη αναστρέψιμο τρόπο για τις επόμενες δεκαετίες. Η έντονη ανησυχία πολιτών, συλλογικοτήτων, φορέων, εργαζομένων στην αυτοδιοίκηση και μέρους των πολιτικών δυνάμεων προκύπτει από τη διαπίστωση ότι οι εκκολαπτόμενες επιλογές έχουν αντιπεριβαλλοντικό και αντικοινωνικό χαρακτήρα, θα επιβαρύνουν με νέα υπέρογκα κόστη δήμους και δημότες, ενώ θα ωφελήσουν αποκλειστικά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.

Για πολλά χρόνια κεντρικό πρόβλημα στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων ήταν η ανεξέλεγκτη διάθεσή τους σε παράνομες χωματερές, ρέματα, παλιά νταμάρια κλπ. ή σε «νόμιμους» χώρους ταφής, που, όμως, λειτουργούσαν σαν κοινές χωματερές.

Αυτό που αποτελεί κεντρικό πρόβλημα σήμερα είναι το ότι οι όποιοι σχεδιασμοί υπάρχουν ή διαμορφώνονται πρέπει να κινούνται σε μια τέτοια κατεύθυνση που να μη συντηρούν, μεγεθύνουν και αναπαράγουν πολλά κρίσιμα προβληματικά στοιχεία της υφιστάμενης κατάστασης. Τα κύρια χαρακτηριστικά της οποίας είναι τα εξής:

·      οι ανεξέλεγκτες πρακτικές επιμόλυνσης των αστικών απορριμμάτων από επικίνδυνα - βιομηχανικά απόβλητα

·      η απροθυμία της πολιτείας να υποστηρίξει ουσιαστικές πολιτικές πρόληψης, μείωσης των απορριμμάτων, διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης

·      η συνειδητή επιλογή να διατηρείται το μέγιστο μέρος των αστικών απορριμμάτων σε σύμμεικτη μορφή και, στη συνέχεια, να οδηγείται σε κεντρικές, σύνθετες εγκαταστάσεις επεξεργασίας, με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση και την καύση (ακόμη και όταν δεν ομολογείται). Κατά κανόνα αυτές οι εγκαταστάσεις είναι υπερδιαστασιολογημένες, δηλαδή, έχουν μέγεθος που δεν αντιστοιχεί σε οποιαδήποτε, στοιχειωδώς λογική, διαχείριση  

Η πρόσφατη ψήφιση νόμου για την ενσωμάτωση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο και για την ενοποίησης της νομοθεσίας για τα απόβλητα, ελάχιστα αλλάζει αυτό το σκηνικό. Κάτι τέτοιο ήταν αναμενόμενο, αφού το περιεχόμενο των νέων ρυθμίσεων το μόνο που κατάφερε ήταν:

•    τη μηχανιστική μεταφορά (βλέπε, απλή μετάφραση) της οδηγίας, κρίσιμα σημεία της οποίας, μάλιστα, έχουν παραλειφθεί

•    την υποβάθμιση της ουσίας των θετικών προβλέψεων της οδηγίας

•    τη συντήρηση της ασάφειας των «θολών» ή ανοιχτών σημείων της οδηγίας

•    την προσθήκη μιας σειράς νέων αρνητικών ρυθμίσεων

Τι επιπτώσεις έχουν αυτές οι επιλογές στην κοινωνία και στη χώρα;

Μια σημαντική πλευρά είναι η περιβαλλοντική. Το πρόβλημα εντοπίζεται, κυρίως, στην ανεξέλεγκτη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων (μη ξεχνάμε ότι η χώρα δεν διαθέτει, προς το παρόν, καμία εγκατάσταση διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, πράγμα που ωθεί στην, πολύ πιο συμφέρουσα, συγκαλυμμένη διάθεση - ανάμειξή τους με τα αστικά απόβλητα), στη διατήρηση τεράστιων χώρων ταφής (κατ’ όνομα, πολλές φορές, χώρων υγειονομικής ταφής), στις επιπτώσεις της καύσης (αέρια ρύπανση, τοξική τέφρα κλπ.), στην εκτεταμένη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και στα προβλήματα υγείας, σαν συνέπεια όλων των παραπάνω. Για τους λόγους αυτούς, το υφιστάμενο κυρίαρχο μοντέλο είναι συνυφασμένο με την περιβαλλοντική υποβάθμιση, στην καλύτερη περίπτωση, ολόκληρων περιοχών, γεγονός που, δικαιολογημένα, προκαλεί και μια σειρά τοπικών αντιδράσεων.

Η δεύτερη πλευρά είναι η οικονομική. Η υλοποίηση της συγκεντρωτικής - φιλοεργολαβικής διαχείρισης συνεπάγεται διασπάθιση τεράστιων δημόσιων πόρων για την κατασκευή των εργοστασίων επεξεργασίας - καύσης και, ταυτόχρονα, μια υπέρογκη αύξηση, καλύτερα πολλαπλασιασμό του κόστους διαχείρισης, συνεπώς και των δημοτικών τελών. Δεν είναι τυχαίο ότι ο τομέας της διαχείρισης αποβλήτων, μαζί με αυτόν της ενέργειας, αποτελεί προνομιακό πεδίο ενδιαφέροντος της παρούσας συγκυρίας.

Η τρίτη πλευρά είναι η κοινωνική. Αυτή συνδέεται με τις ιδιωτικοποιήσεις, σε όλη την κλίμακα της διαχείρισης (ακόμη και στην αποκομιδή), με την απώλεια θέσεων εργαζομένων, με την εκχώρηση δημόσιων υποδομών και του «κοινωνικού πλούτου», που εμπεριέχει αυτό που, απαξιωτικά, ονομάζουμε «σκουπίδι» και με την απώλεια του κοινωνικού ελέγχου σε έναν ακόμη κρίσιμο τομέα της καθημερινότητάς μας. Υπάρχει, φυσικά, και μια τέταρτη πλευρά, η πολιτική. Διότι σαν ιδιαίτερα ελκυστικό οικονομικό αντικείμενο, αποτελεί στοιχείο των πολιτικών πιέσεων που ασκούνται από την τρόικα και των δεσμεύσεων που ζητούνται. Σε σημείο ώστε, συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια να εντάσσονται στα «ζητούμενα» της νέας μνημονιακής σύμβασης, όπως συνέβη με την προηγούμενη και το ενεργειακό σχέδιο «Ήλιος».

Για πολλά χρόνια, ακόμη και τώρα, η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση έδειξε μια χαρακτηριστική αποστροφή στην ενασχόληση με την ουσία του προβλήματος της διαχείρισης αποβλήτων και στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων. Στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών, των φορέων και των συλλογικοτήτων των πολιτών τα πράγματα δεν ήταν πολύ καλύτερα, με την εξαίρεση μεμονωμένων περιπτώσεων περιοχών, που στοχοποιήθηκαν σαν υποψήφιες για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων (ΧΥΤΑ και εργοστασίων), σε ορισμένες εκ των οποίων δόθηκαν (και δίνονται) σκληροί και μακρόχρονοι αγώνες. 

Ένας νέος προβληματισμός και μια σειρά διεργασίες αναπτύσσονται μέσα στην κοινωνία, σε συλλογικότητες, φορείς, δημοτικά σχήματα και πολιτικούς οργανισμούς. Η κινητικότητα αυτή δεν είναι άσχετη από την οξύτητα των προβλημάτων και τον παραλογισμό των κυρίαρχων επιλογών, αλλά και από τη, συνεχώς διευρυνόμενη, συνειδητοποίηση της ανάγκης για μια άμεση κοινωνική παρέμβαση. Μέσα από τη συνάντηση τοπικών πρωτοβουλιών, την ανταλλαγή εμπειριών και επεξεργασιών που οδήγησαν στη διαμόρφωση μιας εναλλακτικής αντίληψης για την κοινωνική διαχείριση των απορριμμάτων, που αποτυπώθηκε στην πρόταση για την αποκεντρωμένη ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων.

Η πρόταση της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων στηρίζεται στις βασικές αρχές της εγγύτητας και της μικρής κλίμακας, που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση μιας οικονομικής και φιλοπεριβαλλοντικής διαχείρισης, σε όφελος των πολιτών και της κοινωνίας. Συνοπτικά:

·         Υιοθετεί και ενσωματώνει, στην πράξη, τις διεθνείς εμπειρίες και τις καλές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης και της ιεράρχησης στη διαχείριση, που εισάγει η οδηγία 2008/98/ΕΕ.

·         Ικανοποιεί πάγιους (και ανεκπλήρωτους) στόχους όλων των σχεδιασμών διαχείρισης απορριμμάτων, για μείωση της παραγωγής αποβλήτων και διαλογή στην πηγή καθαρών ανακυκλώσιμων και βιοαποδομήσιμων υλικών.

·         Μεταφέρει το κύριο πεδίο των δραστηριοτήτων στο τοπικό επίπεδο, με σκοπό τη δραστική μείωση της ποσότητας των απορριμμάτων, που έχουν ανάγκη επεξεργασίας ή τελικής διάθεσης σε χώρους ταφής.

·         Αποσκοπεί στη μέγιστη δυνατή ανάκτηση υλικών (μέσω της επαναχρησιμοποίησης, της διαλογής στην πηγή, της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης) και τη διάχυση των ωφελειών που προκύπτουν στους δήμους και τους πολίτες.

·         Χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις διαχείρισης μικρής κλίμακας και απλού μηχανολογικού εξοπλισμού, εύκολα διαχειρίσιμες από τους δήμους, οικονομικές στην κατασκευή και λειτουργία τους. Εγκαταστάσεις που δεν απαιτούν τεράστιες μεταφορές απορριμμάτων, είναι προσβάσιμες στους πολίτες και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.

·         Μειώνει δραστικά τις ανάγκες σε χώρους υγειονομικής ταφής και διαφοροποιεί το προς ταφή υπόλειμμα, που θα τείνει να έχει χαρακτηριστικά αδρανούς υλικού.

Στην κλίμακα της ιεράρχησης των σταδίων διαχείρισης των απορριμμάτων [α) πρόληψη, β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, γ) ανακύκλωση, δ) άλλου είδους ανάκτηση, π.χ. ανάκτηση ενέργειας, και ε) διάθεση] ρίχνουμε το βάρος στα τρία πρώτα στάδια και υπογραμμίζουμε την ανάγκη υιοθέτησης της αρχής ότι η μετάβαση σε οποιαδήποτε βαθμίδα της διαχείρισης προϋποθέτει τη χρήση και την εξάντληση των δυνατοτήτων των προηγούμενων βαθμίδων. Ειδικά για την ανάκτηση ενέργειας, θεωρούμε ότι περιβαλλοντικά και κοινωνικο-οικονομικά αποδεκτή είναι μόνο η αξιοποίηση του βιοαερίου που παράγεται, εφόσον έχει προηγηθεί χωριστή συλλογή του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των απορριμμάτων.

Ιδιαίτερο βάρος αποδίδουμε στη διασφάλιση ότι δεν θα υπάρχει ανάμειξη και επιμόλυνση με επικίνδυνα απόβλητα, πηγή των οποίων είναι, κυρίως, παραπροϊόντα βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων, όχι κατ’ ανάγκη μεγάλου μεγέθους. Δραστηριότητες τέτοιου είδους συναντώνται συχνά στον ιστό των αστικών συγκροτημάτων. Χρειάζεται, συνεπώς, ένα σχέδιο εντοπισμού των πιθανών πηγών επιμόλυνσης των αστικών αποβλήτων και διασφάλιση ότι γίνεται νόμιμη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. 

Κρίσιμη παράμετρος της πρότασης της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης, είναι τα εμφανή πλεονεκτήματά της, σε σχέση με τις άλλες προτάσεις διαχείρισης, όπως:

·         αυξημένη περιβαλλοντική ασφάλεια, λόγω απλότητας και μειωμένης επικινδυνότητας του εξοπλισμού, καθώς και λόγω της ελαχιστοποίησης και της σύνθεσης του «αδρανούς» υπολείμματος

·         εξοικονόμηση ενέργειας, λόγω μειωμένης κατανάλωσης για τη μεταφορά και την ανάκτηση των απορριμμάτων

·         εξοικονόμηση πρώτων υλών, λόγω μεγάλου ποσοστού ανάκτησης και καλής ποιότητας ανακυκλούμενων υλικών

·         ευκολία στον εντοπισμό της παράνομης διάθεσης επικίνδυνων - βιομηχανικών αποβλήτων, λόγω της διακριτής συλλογής ρευμάτων και της μικρής κλίμακας διαχείρισης

·         περιορισμένες, έως μηδενικές, επιπτώσεις στις χρήσεις γης και στην τοπική ανάπτυξη, αφού οι αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις είναι μικρής όχλησης, εξαιτίας του μεγέθους και του χαρακτήρα τους, του μεγαλύτερου ποσοστού καθαρών υλικών, της ποιότητας του υπολείμματος προς ταφή με μεγάλο ποσοστό αδρανών

Πεδίο εφαρμογής της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης είναι μεγάλοι δήμοι ή ομάδες γειτονικών δήμων, που συγκροτούν ενιαία διαχειριστική ενότητα, για τις ανάγκες της διαχείρισης των δικών τους αποβλήτων. Αυτό γίνεται στη βάση τοπικών σχεδίων διαχείρισης, που διαμορφώνονται με διαδικασίες ουσιαστικής διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής.  Αυτό απαιτεί, εκτός των άλλων, εξειδικευμένη, διεπιστημονική εξέταση και ανάλυση τεχνικών, οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων για κάθε περίπτωση που εξετάζεται.

Διαλογή στην πηγή (κατοικία - επιχείρηση - υπηρεσίες - γειτονιά - δήμος)

Η «καρδιά» της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης βρίσκεται στις υποδομές και τη διαχείριση που γίνεται στο πιο κοντινό στον πολίτη επίπεδο, με βασικό εργαλείο τη διαλογή στην πηγή. Σε αυτό το επίπεδο, πρέπει να επιδιώξουμε να ανακτήσουμε τη μέγιστη ποσότητα των ανακυκλώσιμων υλικών, με φυσικές διαδικασίες και τεχνικές, και όχι σε σύνθετες εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής και επεξεργασίας (φυσικά, και αντίστοιχου κόστους).

Η διαλογή στην πηγή μπορεί να ξεκινήσει άμεσα, εξασφαλίζοντας το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κέρδος και τις περισσότερες θέσεις εργασίας. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ενημέρωση και τη συμμετοχή των πολιτών, ενώ από υλικοτεχνική υποδομή, στηρίζεται σε ένα δίκτυο ξεχωριστών κάδων και σε ένα δίκτυο πράσινων σημείων, που δημιουργούνται σε χώρους, κατά προτίμηση μέσα ή κοντά στον οικιστικό ιστό. Σε αυτό το επίπεδο, αξίζει να επισημανθεί ότι:

·         οι περισσότερες ενέργειες, εφόσον χρηματοδοτηθούν, μπορεί να ξεκινήσουν να υλοποιούνται άμεσα, δεδομένου ότι δεν απαιτούν ειδικές μελέτες ή άδειες, ενώ περιγράφονται, κατά κανόνα, και στους υφιστάμενους περιφερειακούς σχεδιασμούς

·         υπάρχει μια σαφής πρόβλεψη αναμονής ωφελειών και θέσεων εργασίας

Στο επίπεδο αυτό το βάρος το σηκώνουν οι ίδιοι οι πολίτες και οι φορείς, που όμως χρειάζονται την καθημερινή υποστήριξη και των δήμων. Με πληροφόρηση και ενημέρωση, με προγράμματα σε σχολεία και δημόσιες - δημοτικές υπηρεσίες και εγκαταστάσεις, με υλική υποστήριξη (διανομή μικρών κομποστοποιητών, σάκων για διαλογή και ανακύκλωση κλπ.), όσο και με την εξασφάλιση της υποδομής (κάδοι, «πράσινα σημεία»), που θα υποδέχεται το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας.

Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν, κυρίως:

·         ένα δίκτυο κάδων προδιαλεγμένων υλικών

·         ένα επαρκές δίκτυο «πράσινων σημείων», για τη συγκέντρωση υλικών που δεν μπορούν (και δεν πρέπει) να κατευθύνονται στους κάδους των προδιαλεγμένων

·         ένα σύστημα μεταφοράς

Το δίκτυο των κάδων πρέπει να έχει τη μέγιστη δυνατή πυκνότητα και να υποδέχεται ξεχωριστά τα οργανικά και το χαρτί (σε κάθε περίπτωση), το πλαστικό, το γυαλί και τα μέταλλα (υπολογίζεται μια αναλογία 1 κάδου, ανά 70 κατοίκους). Ο αριθμός των κάδων, αν, δηλαδή, θα είναι 3, 4 ή 5, εξετάζεται. Εναλλακτικά, μπορεί να υπάρξει επιλογή μικρού αριθμού κάδων, που θα δέχονται τα προδιαλεγμένα υλικά σε συγκεκριμένες μέρες, όταν και θα γίνεται και η αντίστοιχη αποκομιδή. Πιο προσιτή φαίνεται η καθιέρωση 3 κάδων (οργανικά, χαρτί, και υλικά συσκευασίας, κυρίως μέταλλο - πλαστικό - γυαλί), με την ταυτόχρονη ύπαρξη ενός τέταρτου κάδου για τα σύμμεικτα, που θα υποδέχεται ότι δεν μπορεί αντικειμενικά να διαχωριστεί ή και ένα, συνεχώς μειούμενο, «σφάλμα» του συστήματος.

Τα «πράσινα σημεία» πρέπει να είναι επιλεγμένοι χώροι, σηματοδοτημένοι, σε σημεία σταθερά, γνωστά και προσιτά στους πολίτες, που θα υποδέχονται όλα τα άλλα ρεύματα αποβλήτων, που ανήκουν στην κατηγορία των ανακυκλώσιμων (ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, μπαταρίες, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα κλπ.), καθώς και προδιαλεγμένα υλικά από πολίτες, σχολεία, επιχειρήσεις κλπ. Απαιτείται ο ανάλογος εξοπλισμός και χώρος για ένα εργαστήριο ανάκτησης ανταλλακτικών, επισκευής - ανακατασκευής υλικών και διάθεσης. 

Το σύστημα μεταφοράς περιλαμβάνει τα οχήματα μεταφοράς (κλειστά απορριμματοφόρα ή ανοιχτά φορτηγά) του περιεχομένου των κάδων και των υλικών που συγκεντρώνονται στα «πράσινα σημεία». Προορισμός τους είναι οι χώροι αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων (ΑΟΕΔΑ) της κάθε ενότητας.

Με την αποκέντρωση των εγκαταστάσεων, αναμένεται η εξάλειψη της ανάγκης για την ύπαρξη σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) και των αντίστοιχων οχημάτων μεταφοράς, που συμβάλλουν στην υποβάθμιση των χαρακτηριστικών των μεταφερόμενων υλικών.

Κομποστοποίηση - Διαλογή -  Διαχωρισμός

Στο επίπεδο αυτό, οι διαδικασίες διαχείρισης αναπτύσσονται σε μια μικρή αποκεντρωμένη μονάδα απλού εξοπλισμού, στο επίπεδο του δήμου (εναλλακτικά, μαζί με γειτονικούς δήμους). Καθώς, προοδευτικά, θα αυξάνεται το ποσοστό της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή, αναμένεται να μειώνεται η ροή των σύμμεικτων απορριμμάτων. Αυτό έχει σημασία διότι: ο διαχωρισμός των σύμμεικτων έχει υψηλότερο κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας και τα υλικά που παράγονται είναι υποβαθμισμένα σε σχέση με αυτά που έχουν προδιαλεχθεί, ιδιαίτερα όταν έχει προηγηθεί έντονο πρεσάρισμα σε Σταθμούς Μεταφόρτωσης που (και) για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγονται. Ειδικά το παραγόμενο κόμποστ από σύμμεικτα είναι επιμολυσμένο και εμπλουτισμένο με χημικές ουσίες με αποτέλεσμα και το παραγόμενο βιοαέριο να επιβαρύνεται με ανεπιθύμητες ενώσεις.

Δραστηριότητες στους χώρους Αποκεντρωμένης Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων

Ο σκοπός των δραστηριοτήτων σε αυτό το επίπεδο είναι:

·         να συνεχίσει την ανάκτηση ανακυκλώσιμων και οργανικών υλικών από το «ρεύμα» των σύμμεικτων απορριμμάτων, που μεταφέρονται με το περιεχόμενο των αντίστοιχων κάδων.

·         να κάνει την κομποστοποίηση των προδιαλεγμένων οργανικών υλικών (από τους αντίστοιχους κάδους), καθώς και των πράσινων των δήμων. Να συσκευάσει και διαθέσει το παραγόμενο κομπόστ.

·         να μετατρέψει τα οργανικά που ξεδιαλέγονται στην ΑΟΕΔΑ σε κομπόστ ή, στη χειρότερη περίπτωση, σε υλικό επικάλυψης ή αποκατάστασης.

·         να διαχωρίσει (όπου χρειάζεται), ταξινομήσει, αποθηκεύσει και διαθέσει στο εμπόριο τα υλικά ανακύκλωσης, που συγκεντρώνονται από τους υπόλοιπους κάδους της ανακύκλωσης και από τα «πράσινα σημεία»

·         να αξιοποιήσει το τμήμα των αδρανών υλικών, που έχουν «εισχωρήσει» στο σύστημα

·         να επιδιορθώσει, να ανακατασκευάσει και να διαθέσει χρήσιμο εξοπλισμό, όπως έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές, ανταλλακτικά κλπ.

Υγειονομική ταφή υπολείμματος (ΧΥΤΥ)

Στο επίπεδο αυτό έχουμε να κάνουμε με τη διάθεση στο ΧΥΤΥ Χαλκίδας ή Θήβας του ελαχίστου υπολείμματος των προηγούμενων σταδίων.

Αυτή είναι πολύ συνοπτικά η μεθοδολογία της διαχείρισης την οποία προκρίνουμε. Πλήθος Αυτοδιοικητικών, Επιστημόνων και Επιστημονικών οργανώσεων, οικολογικών οργανώσεων και Περιβαλλοντικών Συλλόγων αλλά και πλειοψηφικών κινημάτων Πολιτών, δεν βρίσκουν – και ορθά – στην Συγκεντρωτική Διαχείριση την λύση του προβλήματος.

Τούτο βέβαιο δεν σημαίνει ότι δεν το Συγκεντρωτικό Σύστημα δεν είναι θετική εξέλιξη έναντι του ζοφερού σημερινού τοπίου.

Παρ’ όλα αυτά όμως η Αποκεντρωμένη Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Απορριμμάτων είναι η βέλτιστη «πράσινη» λύση.

Στο πλαίσιο όμως των δρομολογημένων σε μεγάλο βαθμό  διαδικασιών και με βάση την πραγματική ελαστικότητα που τις χαρακτηρίζει, καταθέτουμε Δημόσια πλέον, αλλά και στην πορεία ελπίζουμε με θεσμικό τρόπο τις επισημάνσεις, τις απόψεις αλλά και τις θέσεις μας στα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας.

1.    Η πραγματοποίηση Ημερίδων με συμμετοχή ειδικών για την Διαχείριση ήταν και έπρεπε ήδη να έχει πραγματοποιηθεί, και θα είχε βοηθήσει τα μέγιστα στην κατανόηση όλων των παραμέτρων του προβλήματος

2.    Η μη πρόσκληση και συμμετοχή επιστημονικών φορέων και περιβαλλοντικών και οικολογικών οργανώσεων (ΤΕΕ κλπ.) κατέδειξε τον φόβο για την διατήρηση των στεγανών της διαδικασίας

3.    Η καθολική άρνηση του Δημάρχου και της Δημοτικής πλειοψηφίας κατέστησε μη διαφανείς τις έως τώρα διαδικασίες

·         Η ανάρτηση και δημοσιοποίηση χαρτών με Δημοτικές ή Δασικές εκτάσεις

·         Η ανάρτηση και δημοσιοποίηση χαρτών με οριοθετήσεις ζωνών Natura ή RAMSAR όπως και προστατευόμενες ευαίσθητες περιοχές

·         Η ανάρτηση και δημοσιοποίηση των μελετών Σκοπιμότητας και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

·         Η συγκρότηση ομάδας στελεχών του Δήμου για άμεση πληροφόρηση σε φορείς, πολίτες, συλλόγους και Δημοτικές Παρατάξεις είναι μερικές μόνο δράσεις που θα είχαν εγγυηθεί το τυπικά αδιάβλητο της διαδικασίας, αλλά και την καθ’ όλα, φυσιολογική διεύρυνση των σεναρίων χωροθέτησης

Χωροθέτηση που αποκλειστικό προϊόν της σήμερα είναι οι θέσεις «Ρέουσσα» στην Δημοτική Ενότητα Αυλώνος και «Λακαπετρέσσα» στην Δημοτική Ενότητα Δυστίων.

Στην συγκεκριμένη αυτή χωροθέτηση δηλ. «Ρέουσα» και «Λακαπετρέσσα» είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι.

Δεν πληρούν τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια υποδοχής για τέτοιου είδους δραστηριότητες.

Αντίθετα, πληρούν τις προϋποθέσεις για πλήρη οικονομική ανάπτυξη στον Πρωτογενή και στον Τριτογενή Τομέα της Δημοτικής Οικονομίας.

Έχουμε εξ’ άλλου εκτενέστατα αναφερθεί σ’ αυτήν την κατηγορηματική μας αντίθεση με επιχειρήματα είτε γραπτά είτε σε διαδικασίες ανοιχτών λαϊκών συνελεύσεων.

Τονίζουμε δε για άλλη μια φορά ότι επρόκειτο για σκόπιμη πολιτική επιλογή που δεν έλαβε υπ’ όψιν της τα περιβαλλοντικά, τεχνικά, γεωλογικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια των οποίων απαιτείται η συνεκτίμηση.

Σ’ ό,τι δε αφορά το σενάριο του ΣΜΑ και της Μονάδας Ανάκτησης και Κομποστοποίησης (με δεδομένη της αντίθεσή μας στην μεθοδολογία) και τη διαφαινόμενη (εκτός απροόπτου) προώθηση του θεωρούμε:

1.    Ότι οι Δημοτικές Ενότητες Κύμης και Κονιστρών, κατά προτεραιότητα στα όριά τους, χωρίς να αποκλείουμε και τον ενεργό ΧΑΔΑ της περιοχής, θα πρέπει να υποδεχθούν τη δραστηριότητα του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ)

2.    - Οι περιοχές «Αμπελάκια» όρια Αγ. Λουκά, Αγ. Ιωάννη και Θαρρουνιών

- Η περιοχή «Πλάκες» της πρώην ιδιοκτησίας ΔΕΗ

- Η περιοχή στα όρια Αγ. Ιωάννη και Παρθενίου

- Η περιοχή στις Kαθούμενες βορειοδυτικά του Αλιβερίου
είναι περιοχές στον τ. Δήμο Ταμυνέων πιθανές για υποδοχή της Μονάδας Ανάκτησης.

Άποψή μας είναι ότι οι παραπάνω θέσεις, πληρώντας μια σειρά από κριτήρια (τα οποία λόγω στενότητας δεν αναφέρουμε σ’ αυτό το κείμενο), μπορούν να αποτελέσουν την βάση εκκίνησης και διερεύνησης συγκλίσεων και συναινέσεων.

Είναι καθοριστική σ’ αυτό η άποψη των τοπικών κοινωνιών της οποίας προαπαιτούμενο είναι η συναίνεση μετά από ειλικρινή διάλογο και κατάθεση απόψεων.

Στην διαδικασία αυτή θα προκύψουν ενδεχόμενα και άλλες θέσεις που πληρούν τα κριτήρια καταλληλότητας.

Είμαστε έτοιμοι να τις αφουγκραστούμε και να τις συζητήσουμε.

Δεν επιβάλλουμε λύσεις, αναζητούμε λύσεις πάντα με την συναίνεση της κοινωνίας και με όρους περιβαλλοντικά αποδεκτούς.

Αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας με σύμμαχο την Κοινωνία και τους Πολίτες, απορρίπτοντας κατηγορηματικά υστερόβουλες, μικροπολιτικές πρακτικές.

Κλείνοντας, επιθυμούμε να εκφράσουμε την κατηγορηματική αντίθεσή μας στην πρόταση που είχε ήδη κατατεθεί από τον κ. Θωμά και επανήλθε με την πρόταση της Δημ. Παράταξης «Πολίτες της Αυτοδιοίκησης» ότι ο ενεργός ΧΑΔΑ του Αλιβερίου θα πρέπει  να υποδεχθεί την Μονάδα Ανάκτησης και Κομποστοποίησης.

Είναι πάμπολλοι οι λόγοι που την καθιστούν «τραγική» επιλογή.

Αν χρειαστεί – που δεν ευχόμαστε – θα τους αναλύσουμε.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΙΑΓΙΑΝΝΗΣ

Επικεφαλής Δημοτικής Παράταξης «Ενεργών Δημοτών» του Δήμου    Κύμης-Αλιβερίου