Δάνεια: Το «κούρεμα» χρέους και οι παγίδες!

Τη δυνατότητα να «κουρέψουν» το χρέος τους προς τις τράπεζες έχουν πλέον χιλιάδες υπερχρεωμένοι καταναλωτές, καθώς μέσα στο β' εξάμηνο του έτους αναμένεται να... πάρουν φωτιά τα Ειρηνοδικεία από την εξέταση τέτοιων υποθέσεων, στη βάση του νόμου της Λ. Κατσέλη. 

Όμως, η διαδικασία μπορεί να κρύβει και σοβαρές παγίδες για ορισμένες κατηγορίες δανειοληπτών, ιδιαίτερα για όσους έχουν καταφέρει να «παγιδέψουν» οι τράπεζες με δήθεν ευνοϊκές ρυθμίσεις.

Το πρώτο βήμα για την εφαρμογή του νόμου, που είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από τους τραπεζίτες, αλλά τελικά δικαιώνει την ήδη απομακρυνθείσα από την κυβέρνηση, Λούκα Κατσέλη, έγινε με την πρόσφατη απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Ο συνταξιούχος που χρωστούσε σε τράπεζες περισσότερα από 222.000 ευρώ είδε τελικά το χρέος του να μειώνεται από το δικαστήριο κατά 170.000 ευρώ, δηλαδή το ποσοστό του «κουρέματος» ξεπέρασε το 75%. Επιπλέον, ο δανειολήπτης έσωσε την πρώτη κατοικία του από τα... νύχια της τράπεζας, κέρδισε περίοδο χάριτος τριών ετών και μετά τη λήξη της θα πληρώνει κάτι παραπάνω από 300 ευρώ το μήνα για να εξοφλήσει το χρέος που απομένει.

Πώς μπορείτε να επιτύχετε το ίδιο θετικό αποτέλεσμα; Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία για μια επιτυχή έκβαση μιας διαδικασίας με βάση το νόμο για τους υπερχρεωμένους είναι να αποδείξει πράγματι στο δικαστήριο ο δανειολήπτης ότι η οικονομική του κατάσταση, όπως διαμορφώνεται σήμερα, αλλά και στο μέλλον, δεν του επιτρέπει να εξυπηρετήσει το χρέος του. Σε αυτή την περίπτωση, η πρώτη απόφαση έδειξε ότι οι δικαστές είναι ιδιαίτερα ευνοϊκοί για το δανειολήπτη και μπορεί να επιτύχει διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους του.

Ο νόμος 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων απαιτεί να αποδειχθεί στο δικαστήριο ότι ο οφειλέτης έχει μόνιμη αδυναμία να εξυπηρετήσει το χρέος του και σε αυτή την περίπτωση προβλέπει ευνοϊκή ρύθμιση για εξόφληση, διαγραφή χρέους και δίνει τη δυνατότητα προστασίας της πρώτης κατοικίας, όχι όμως και των άλλων περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, τα οποία εκποιούνται υπέρ της τράπεζας.

Η διαδικασία της ρύθμισης έχει αρκετά στάδια και ουκ ολίγες ασφαλιστικές δικλείδες, για να διαχωρίζονται οι πράγματι υπερχρεωμένοι που τελούν σε αδυναμία από τους... τζαμπατζήδες:

- Σε πρώτη φάση, ο οφειλέτης είναι υποχρεωμένος να ζητήσει εξωδικαστικό συμβιβασμό από την τράπεζα.

- Αν δεν έχει θετικό αποτέλεσμα, καταθέτει αίτηση για ρύθμιση ενώπιον του Ειρηνοδικείου. Στην αίτηση θα πρέπει να καταγράφεται η περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη και της συζύγου του, τα πιθανά εισοδήματά τους και οι ενδεχόμενες ανείσπρακτες απαιτήσεις προς αυτούς, οι απαιτήσεις των πιστωτών κατά κεφάλαιο τόκους και έξοδα, καθώς και σχέδιο πιθανής αποπληρωμής.

- Σημειωτέον ότι για τη διευκόλυνση των δανειοληπτών η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της (http://www.efpolis.gr/) δύο ηλεκτρονικές εφαρμογές που διευκολύνουν τους οφειλέτες και όλους τους ενδιαφερόμενους (δικηγόρους, ενώσεις καταναλωτών, δικαστές κ.ά.) στην αξιοποίηση του νόμου. Με την πρώτη εφαρμογή διευκολύνεται ο οφειλέτης να προσδιορίσει τα ποσά στα οποία κατανέμεται η μηνιαία δόση του προς τους πιστωτές, σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 2 ν.3869/10. Με τη δεύτερη εφαρμογή καθορίζεται η μηνιαία δόση που πρέπει να καταβάλλει ο οφειλέτης προκειμένου να διατηρήσει την κύρια ή μοναδική κατοικία του και η κατανομή της δόσης αυτής στους πιστωτές σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 2 ν.3869/10.

- Ακολούθως, η αίτηση συζητείται ενώπιον του Ειρηνοδικείου και επιχειρείται δικαστικός συμβιβασμός με τους πιστωτές. Για το συμβιβασμό αρκεί να συμφωνήσουν οι πιστωτές που εκπροσωπούν το 51% των απαιτήσεων κατά του οφειλέτη. Αμέσως μετά, τον τελευταίο λόγο έχει το Ειρηνοδικείο, που καλείται να επιβεβαιώσει τη συμφωνία, αφού ελέγξει την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη.

- Ο νόμος προστατεύει τους ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας, η οποία εξαιρείται από τη ρευστοποίηση, με την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης θα αποπληρώσει ποσό που μπορεί να φθάσει μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας της (στην πρώτη δικαστική απόφαση, ο δανειολήπτης έσωσε την κατοικία του με ποσό που αντιστοιχεί στο 30% της αξίας της). Υπάρχει δυνατότητα ορισμού περιόδου χάριτος για την έναρξη καταβολής των δόσεων με λογικά επιτόκια και περίοδο αποπληρωμής μέχρι και 20 έτη.

Οι παγίδες

Δύο είναι οι σοβαρότερες παγίδες που μπορεί να κρύβει η διαδικασία:

1. Στην πρώτη πέφτουν όλοι οι δανειολήπτες που έκαναν το λάθος μέσα στον προηγούμενο χρόνο να μπουν σε διαδικασία ρύθμισης της οφειλής τους σε συνεργασία με την τράπεζα. Σε αυτή την περίπτωση, ο οφειλέτης υπογράφει ότι αναδέχεται την οφειλή του και ουσιαστικά συνάπτει μια νέα δανειακή σύμβαση, πολλές φορές με προσημείωση ακινήτου. Όμως, έτσι ο δανειολήπτης χάνει το δικαίωμα να ζητήσει ρύθμιση με βάση το νόμο, καθώς στις διατάξεις του ορίζεται ότι δεν μπορούν να υπαχθούν οφειλές που έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν την υποβολή της αίτησης για ρύθμιση. Μια άλλη παγίδα με τις ρυθμίσεις αυτές που γίνονται με τις τράπεζες είναι ότι ο δανειολήπτης αποδέχεται το ύψος του χρέους του και δεν μπορεί στη συνέχεια να το αμφισβητήσει: για παράδειγμα, μια οφειλή από πιστωτικές κάρτες, που μπορεί να ενσωματώνει πλήθος χρεώσεων που έχουν κριθεί ως παράνομες, μετατρέπεται σε ένα νέο καταναλωτικό δάνειο, με «φυσιολογικότερους» όρους, που δεν μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης με επίκληση των καταχρηστικών όρων και χρεώσεων. Γι' αυτό και θέλει μεγάλη προσοχή και συμβουλή από νομικούς, πριν ένας δανειολήπτης μπει σε ένα, ευνοϊκό εκ πρώτης όψεως, διακανονισμό με την τράπεζα.

2. Στη δεύτερη θα πέσουν όσοι δανειολήπτες πληρούν τις προϋποθέσεις για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, αλλά διαθέτουν σημαντική ακίνητη περιουσία. Σε αυτή την περίπτωση θα χάσουν όλα τα ακίνητά τους, πλην της πρώτης κατοικίας και η τράπεζα θα πάρει πίσω το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεών της. Ίσως σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προτιμότερο, αν υπάρχει η νομική βάση, να αμφισβητήσει ο δανειολήπτης το ποσό της οφειλής του, είτε με μια αίτηση ανακοπής σε διαταγή πληρωμής που θα εκδώσει η τράπεζα, είτε με αναγνωριστική αγωγή, όπου θα επικαλείται καταχρηστικές χρεώσεις και θα ζητεί αποζημίωση. Έτσι, ίσως να σώσει την περιουσία του και να πετύχει μεγάλη μείωση της οφειλής του, ιδιαίτερα αν προέρχεται από πιστωτική κάρτα.