Ένας άλλος δρόμος για το ΟΧΙ

Η ζωή είναι γεμάτη επιλογές   

Η ζωή είναι γεμάτη επιλογές. Μπροστά σ’ όσες θεωρούμε σημαντικές, αποφασίζουμε με βάση τις βαθύτερες αντιλήψεις μας για τη ζωή – και μετά ντύνουμε την απόφασή μας με ‘λογικά’ επιχειρήματα. Ενώ σ’ όσες δεν είμαστε έτοιμοι, φοβόμαστε κι ευχόμαστε να τις είχαν πάρει άλλοι.

του Στέφανου Μιχιώτη 

Η αναποτελεσματικότητα της πεντάμηνης διαπραγμάτευσης επιβεβαιώνει την (αβάστακτη) αστειότητα, ανεπάρκεια, ελαφρότητα και προχειρότητα της ελληνικής πλευράς. Αστειότητα, γιατί δεν κατάλαβαν εγκαίρως αν τελικά στο Eurogroup υπάρχουν εταίροι ή ‘εταίρες’, αμνοί ή λύκοι. Ανεπάρκεια, γιατί δεν μπόρεσαν να φτιάξουν το Plan B, που να περιλαμβάνει ένα (εφικτό) σχέδιο διοικητικής και οικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας. Ελαφρότητα, γιατί ξόδεψαν τρεις πολύτιμους πόρους (χρόνο, χρήμα και συναίσθημα), ξεκομμένοι από την κύρια πηγή δύναμής τους, τον κόσμο. Και προχειρότητα, γιατί δεν εκτίμησαν εγκαίρως ότι το (διαπραγματευτικό) δημοψήφισμα θα εξελισσόταν σε ‘μητέρα των μαχών’ για κάποιους, ούτε προετοιμάστηκαν κατάλληλα για τα side effects του, που φτάνουν μέχρι τον διχασμό. 

Όμως, απ’ όλα αυτά τα ελλείμματα και τα λάθη, προέκυψαν και μερικά καλά. Οι ‘λύκοι’ αναγκάστηκαν να βγάλουν την ‘δημοκρατική’ προβιά τους και να δείξουν τα δόντια της επιβολής τους. Τα πολιτικά ρετάλια (ΝΔ + ΠΑΣΟΚ) συντάχθηκαν σε κοινό μέτωπο με τα κανάλια και τις ‘εφεδρείες’ του συστήματος, που ξέχασαν τα περί ανανέωσης της πολιτικής και ουδετερότητας των θεσμών. Και το σημαντικότερο, εκ των πραγμάτων τέθηκε το πραγματικό δίλημμα: ‘με την κοινωνία ή με το ευρώ;’, που αντανακλά τις δυο διαφορετικές φιλοσοφίες και πρακτικές, που συγκρούονται την Κυριακή. 

Η μια στηρίζεται σε μια οικονομική (οικονομίστικη) βάση και μετρά την επιτυχία κι ευτυχία του ανθρώπου με βάση τις οικονομικές του συναλλαγές – άλλοτε σαν υποκείμενο κι άλλοτε σαν αντικείμενο. Εκεί το μέσο (το νόμισμα) έχει κυρίαρχη συμβολική θέση. Δεν είναι τυχαίο ότι η κεντρική προπαγάνδα του ‘ναι’ περιλαμβάνει σαν βασικό σύνθημα το ‘ναι στο ευρώ’ κι ότι ο φόβος που εκπέμπουν τα κανάλια αφορά την έλευση ενός ταμειακού αρμαγεδώννα – γιατί ο οικονομικός είναι ήδη εδώ, πέντε χρόνια τώρα. 

Από την άλλη, υπάρχει μια – διόλου τυχαία - πανσπερμία διαφορετικών λόγων, για τους οποίους διαφορετικοί άνθρωποι, ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες και αναγνώσεις της πραγματικότητας (ανθρωπιστική, πολιτισμική, ιστορική, πολιτική, δημιουργική, κλπ), φτάνουν στον κοινό τόπο του ‘όχι’. Συνειδητοποιούν ότι η ευθύνη για το μέλλον των παιδιών τους είναι σημαντικότερη από την ταλαιπωρία τους στα ΑΤΜ (που άλλωστε, εδώ και πολύ καιρό έχουν μειούμενο ή και μηδενικό απόθεμα). 

Το ‘όχι’ μοιάζει να αναδύεται μέσα από το χάος, όπου βρίσκεται η ελληνική κοινωνία, σαν ένας νέος ελκυστής. Ακουμπά και υπενθυμίζει ό,τι πιο βαθύ υπάρχει μέσα μας: προσωπική αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη για τον συνάνθρωπο, αντίσταση στην επιβολή, δικαίωμα στην έκφραση, παράδοση και κουλτούρα αξιών. Και μας επαναπροσανατολίζει από την περι-ουσία στην ίδια την ουσία της ύπαρξης.

Την Κυριακή δεν έχουμε εκλογές για βουλή και κυβέρνηση, όπως πολλοί λένε. Δεν ψηφίζουμε για να ρίξουμε την παρούσα κυβέρνηση – παρ’ όλο που ίσως θα της άξιζε - ούτε για να ξαποστείλουμε (μια και καλή) τους προηγούμενους διαχειριστές. Άλλωστε, μερίδιο ευθύνης στην καταστροφή έχουμε όλοι μας, μ’ αυτά που κάναμε και ανεχτήκαμε και με τ’ άλλα που παραλείψαμε να κάνουμε. 

Την Κυριακή έχουμε μια ευκαιρία, ίσως τελευταία, να σταθούμε όρθιοι, σαν πρόσωπα και σαν έθνος, μετά από πολλές δεκαετίες. Και να βαδίσουμε άφοβα προς μια άλλη κατεύθυνση: ν’ αμφισβητήσουμε τον εαυτό μας και την σχέση μας με τους εντολοδόχους μας, προκειμένου να τ’ αλλάξουμε. Άλλωστε, πραγματικός φόβος δεν υπάρχει. Η κυβέρνηση έχει διαμηνύσει καθαρά ότι μέσα σε 48 ώρες από την Δευτέρα, θα συμφωνήσει ούτως ή άλλως σ’ ένα τρίτο ‘πρόγραμμα βοήθειας’ (μνημόνιο) – μ’ αυτόν ή μ’ άλλον πρωθυπουργό. 

Κι αυτό, παραδόξως, αντί να μας απογοητεύει, μας απελευθερώνει διπλά. Γιατί το ‘όχι’ δεν είναι απλώς η επανακαταδίκη της αναξιοκρατίας, των σκανδάλων και της ρουφιανιάς του παρελθόντος. Ούτε είναι εμπιστοσύνη στη σημερινή κυβέρνηση, που (πιθανώς) θα τη ‘πουλήσει’.

Το ‘όχι’ μπορεί να γίνει ένα ακηδεμόνευτο σύμβολο για την ανασυγκρότηση της εθνικής και πολιτισμικής μας ταυτότητας. Ένα πρώτο βήμα για την ανάκτηση της προσωπικής μας ευθύνης και αξιοπρέπειας. 


ΥΓ. Και κάτι τελευταίο. Αυτό που προκύπτει από την (ευτυχώς) σύντομη προ-δημοψηφισματική περίοδο είναι ότι σαν λαός δεν ξέρουμε και δεν μπορούμε να συζητάμε, ούτε ανεχόμαστε το διαφορετικό κι εκείνο που αμφισβητεί τις αντιλήψεις και τις πρακτικές μας. Κι ας είναι (αποδεδειγμένα) ο καλύτερος σύμμαχός μας σε μια πορεία βελτίωσης, προσωπικής και κοινωνικής. Αντιθέτως, πολύ εύκολα και άκριτα στοιχιζόμαστε σε ομάδες και αναπαράγουμε τον διχασμό. Γι αυτό και είμαστε πολύ εύκολα διαχειρίσιμοι, σκέτα sitting ducks.