Η αλήθεια για τις επενδύσεις!! «Οι μεγάλες εταιρείες εγκαταλείπουν τον Ευρωπαϊκό Νότο»

By DEBORAH BALL in Milan and VANESSA FUHRMANS in Berlin

Για πάνω από μία δεκαετία, οι πολυεθνικές εταιρείες επένδυαν βαριά στη Νότια Ευρώπη, καθώς η γέννηση του ευρώ τροφοδοτούσε την οικονομική ανάπτυξη. Όχι πια. Η αμερικανική Kimberly-Clark Corp. ανακοίνωσε τον Οκτώβριο ότι θα σταματήσει το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών της στην Ευρώπη,

σχετικά με τα βρεφικά προϊόντα της, μετά από τη χρόνια διαπίστωση χαμηλού ρυθμού γεννήσεων, μειούμενων τιμών και ανταγωνισμού από εταιρείες ιδιωτικής ετικέτας. Η αμερικανική Alcoa και η γαλλική λιανικής PPR SA επίσης οπισθοχωρούν ή και αποσύρονται πλήρως από τη Νότια Ευρώπη – χωρίς κανένα σχέδιο για μεταγενέστερη επιστροφή.

Το Σεπτέμβριο, οι εργαζόμενοι στην Alcoa διαδήλωναν έξω από το Υπουργείο Βιομηχανίας στη Ρώμη κατά του κλεισίματος των χυτηρίων στη Σαρδηνία.

Οι αποχωρήσεις αυτές είναι μέρος μίας μεγάλης εξόδου των πολυεθνικών, η οποία απειλεί να εξαφανίσει τα κεφάλαια, την καινοτομία και την ειδίκευση στη διαχείριση που χρειάζεται απεγνωσμένα αυτή τη στιγμή ο Ευρωπαϊκός Νότος για να αναδυθεί από την κρίση χρέους και από την ύφεση.

Οι βυθιζόμενες καταναλωτικές δαπάνες και τα προγράμματα δημοσιονομικής λιτότητας είναι η ρίζα του προβλήματος, ενώ ένα τυπικό παράδειγμα της όλης κατάστασης αποτελεί η γερμανική εταιρεία Putzmeister Holding GmbH. Μετά από μία δεκαετία μεγάλων επενδύσεων από αυτόν τον κατασκευαστή αντλιών τσιμέντου, η οικονομική στασιμότητα στην Ιταλία και η κατάρρευση του τομέα των ακινήτων στην Ισπανία ώθησαν την Putzmeister στην οπισθοχώρηση. Έκλεισε ήδη ένα εργοστάσιο στην Ιταλία και προγραμματίζει να κλείσει άλλο ένα στην Ισπανία μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Η εταιρεία δηλώνει ότι μάλλον δεν πρόκειται να ξαναφθάσει ποτέ το ύψος των εργασιών της στην Ευρώπη στα προηγούμενα του επίπεδα. «Για να επεκταθούν οι δικές μας εργασίες σε οποιαδήποτε αγορά, θα πρέπει να υπάρχουν εκεί τρία πράγματα: αυξανόμενος πληθυσμός, επαρκή ανάπτυξη και κράτη με τακτοποιημένους κρατικούς προϋπολογισμούς», δηλώνει ο διευθυντής της εταιρείας Norbert Scheuch. Στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης «δεν υπάρχουν αυτές οι συνθήκες και δεν πρόκειται τα πράγματα να πάνε καλύτερα μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια».

Υπάρχουν όμως κι άλλες μεγάλες εταιρείες που αποτραβιούνται. Η γερμανική εταιρεία παραγωγής φαρμάκων Merck KgaA πρόσφατα μείωσε κατά 20% το εργατικό δυναμικό της στην Ισπανία, κι αυτό εν μέρει λόγω των περικοπών που έκανε η ισπανική κυβέρνηση στη φαρμακευτική δαπάνη. Η βρετανική εταιρεία εστίασης Compass Group PLC έκλεισε τα εστιατόρια εθνικών οδών στην Πορτογαλία, ανακοινώνοντας ότι οι υψηλότερες τιμές των διοδίων μείωσαν σημαντικά την κίνηση στις εθνικές οδούς.

Αυτές οι αποχωρήσεις απειλούν να βλάψουν τις τοπικές επιχειρήσεις και τα κράτη με επιπτώσεις που θα διαρκέσουν για πολλά χρόνια. Ο Marco Mutinelli, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Brescia με ειδίκευση στις ξένες επενδύσεις, δήλωσε ότι ενώ οι πολυεθνικές είναι υπεύθυνες μόνο για το 10% των θέσεων εργασίας στην Ιταλία, εντούτοις αυτές οι εταιρείες καλύπτουν το 30% της συνολικής δαπάνης της χώρας για έρευνα και ανάπτυξη (R&D). Το ποσοστό αυτό είναι τόσο μεγάλο γιατί οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις της χώρας δε διαθέτουν τα χρήματα που χρειάζονται για να επενδύσουν σε R&D.

Κινήσεις όπως αυτή του πρόσφατου «λουκέτου» από τον κατασκευαστή φαρμάκων Sanofi SA στο ερευνητικό του κέντρο στο Μιλάνο είναι εξαιρετικά οδυνηρές αφού τα χτυπημένα από την κρίση ρευστότητας κράτη της Νότιας Ευρώπης δε διαθέτουν τα χρήματα για να επανεκπαιδεύσουν τους εργαζόμενους. Ο κίνδυνος, όπως δηλώνουν οι οικονομολόγοι, είναι ο νότος της Ευρώπης να αντιμετωπίσει μακροχρόνια βύθιση της απασχόλησης παρόμοια με αυτή που τραυμάτισε τη Βόρεια Ευρώπη κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, από την πτώση της κάποτε κραταιάς βιομηχανίας του άνθρακα.

«Οι ξένες εταιρείες … τείνουν να επενδύουν περισσότερα στην καινοτομία» δηλώνει η Marie Diron, οικονομολόγος της ερευνητικής εταιρείας Oxford Economics. «Υπάρχουν αμφιβολίες κατά πόσο μπορούν οι ντόπιες εταιρείες να καλύψουν αυτό το κενό κι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο μακροπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης των χωρών αυτών θα μειωθεί».

Οι προοπτικές σχετικά με την καταναλωτική δαπάνη δεν βελτιώνονται. Η Standard & Poor’s εκτιμά ότι το διαθέσιμο εισόδημα θα συρρικνωθεί στη Νότια Ευρώπη τόσο φέτος, όσο και του χρόνου. Κι αυτό συμβαίνει γιατί, σε αντίθεση με τις παρελθούσες περιόδους ευρωπαϊκής ύφεσης, πολλές μεγάλες εταιρείες θεωρούν ότι οι αποφάσεις τους να κλείσουν τα καταστήματά τους είναι αναντίστρεπτες.

Η Pultzmeister μετακινεί τις επενδύσεις της προς τις αναπτυσσόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία και η Τουρκία. Η εταιρεία, που απορροφήθηκε φέτος από την κινεζική Sany Heavy Industry Co., έκανε το 60% των πωλήσεών της στην Ευρώπη μέχρι πέντε χρόνια. Τώρα η περιοχή της Ευρώπης είναι υπεύθυνη μόνο για το 30%. «Τώρα, αν τα πράγματα γίνουν ακόμα χειρότερα στην Ευρώπη, δεν πρόκειται να μας αγγίξουν», δηλώνει ο διευθυντής της κ. Scheuch.

Ο Philip King, εκπρόσωπος τύπου της νεοζιλανδικής Fletcher Building Ltd. δηλώνει ότι η εταιρεία του άνθισε κατά τη δεκαετία της ισπανικής έκρηξης των ακινήτων. Όμως, οι νέες οικοδομές έπεσαν κατά 80% από το 2006 και η ζήτηση έπεσε τόσο πολύ, που η εταιρεία αποφάσισε τον Ιούνιο να κλείσει το εργοστάσιό της Formica στο Bilbao. “Δε νομίζουμε ότι οι εγκαταστάσεις μας στο Bilbao θα ξαναανοίξουν κάποτε», δήλωσε ο κ. King.

Η ελβετική εταιρεία τσιμέντου Holcim Ltd., η οποία έκλεισε ένα εργοστάσιο τσιμέντου και άλλες λειτουργίες της στην Ισπανία τρία χρόνια πριν, δήλωσε πρόσφατα ότι θα παγώσει τη λειτουργία σε ένα ακόμα εργοστάσιό της στη Lorca και σε δύο επιπλέον κλιβάνους τσιμέντου για να αντιμετωπίσει την περαιτέρω μείωση στη ζήτηση και μία αγορά τσιμέντου που θα «παραμείνει στάσιμη για τα επόμενα χρόνια».

Τα σημάδια των ασθενών άμεσων ξένων επενδύσεων στη Νότια Ευρώπη ξεκινούν από την αρχή της χρονιάς. Στο πρώτο εξάμηνο, η ροή εξόδου των επενδύσεων από την Ιταλία ξεπέρασε τη ροή εισόδου κεφαλαίων στη χώρα κατά 1,6 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τη Συνδιάσκεψη Εμπορίου και Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (Unctad).

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις έπεσαν κατά 38% στην Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα και Ιταλία σε σχέση με το 2007, καθώς οι επενδυτές μετακινούν το χρήμα τους προς τις αναδυόμενες αγορές. Στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους οι αναδυόμενες αγορές για πρώτη φορά απορρόφησαν το μισό των παγκόσμιων ξένων επενδύσεων, σύμφωνα με τη Unctad.

Οι διευθυντές οικονομικών των πολυεθνικών εταιρειών, σε πρόσφατη δημοσκόπηση, δήλωσαν ότι είναι πιο επικίνδυνο να επενδύσουν στην Ελλάδα από ότι στη Συρία και ότι η Ισπανία είναι πιο επικίνδυνη από την Αίγυπτο. «Υπήρξε μία διαφυγή προς την ασφάλεια», δηλώνει ο Lawrence Evans, ο οποίος διεξήγαγε τη δημοσκόπηση για λογαριασμό της εταιρείας BDO International. “Όμως στην Ευρώπη δεν έχουν μείνει και πολλά ασφαλή καταφύγια».

Στην Ιταλία, οι νέες επενδύσεις παρεμποδίζονται εν μέρει από τη γραφειοκρατία. Η γαλλική εταιρεία ειδών σπορ Decathlon εγκατέλειψε φέτος τα σχέδιά της να χτίσει το ιταλικό της αρχηγείο αξίας περίπου 25 εκατ. δολαρίων κάπου κοντά στο Μιλάνο και να δημιουργήσει έτσι 250 νέες θέσεις εργασίας. Η εταιρεία προσπάθησε μάταια επί οχτώ χρόνια να εξασφαλίσει τις απαραίτητες άδειες και τώρα προσπαθεί ξανά σε κάποια άλλη ιταλική πόλη.

Οι Ιταλοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι οι περικοπές των μεγάλων εταιρειών έχουν εμποδίσει σημαντικά τις προσπάθειές τους να επανεκκινήσουν την απασχόληση.

Η αμερικανική Alcoa τον προηγούμενο μήνα έθεσε σε αργία ένα εργοστάσιο της αλουμινίου στο ιταλικό νησί της Σαρδηνίας καθώς οι φθίνουσες τιμές του αλουμινίου και το υψηλό κόστος εργατικών και ενέργειας έθεσε τη λειτουργία του στο κόκκινο. Μία προσπάθεια που έγινε από την ιταλική κυβέρνηση να βρει αγοραστή για το εργοστάσιο απέτυχε. Με την ανεργία να είναι πολύ ψηλά στην περιοχή της Σαρδηνίας, εκατοντάδες κάτοικοι που οι δουλειές τους εξαρτιόνταν από το εργοστάσιο έχουν πολύ λίγες ελπίδες να βρουν σύντομα κάποια νέα εργασία.

«Αναμφίβολα, η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της Ιταλίας είναι ένα τεράστιο θέμα», δηλώνει ο Giampietro Castano, ο οποίος ασχολείται με τις προβληματικές εταιρείες για το ιταλικό Υπουργείο Οικονομικών. «Η κρίση ανέδειξε αυτό το γεγονός τόσο καθαρά όσο ποτέ».

wsj.com,